Gen PAX8
Gen PAX8 nằm trên nhiễm sắc thể số 2, nó thuộc họ gen nắm vai trò thiết yếu trong cơ chế hình thành các mô và cơ quan trong giai đoạn phát triển phôi thai. Họ gen PAX cũng rất quan trọng để duy trì hoạt động bình thường của một số tế bào sau khi sinh. Để thực hiện những vai trò này, các gen PAX cung cấp hướng dẫn để tạo ra các protein gắn vào một số khu vực của ADN. Bằng cách gắn vào các vùng ADN quan trọng, những protein này kiểm soát hoạt động của các gen tương ứng (biểu hiện gen). Trên cơ sở của chức năng này, những protein PAX được gọi là các yếu tố phiên mã.
Chức năng chính
Trong giai đoạn phát triển phôi thai, protein PAX8 dường như kích hoạt các gen liên quan đến quá trình hình thành thận và tuyến giáp. Tuyến giáp là một mô hình bướm tại cổ dưới, nó có chức năng giải phóng các hormone quan trọng cho cơ chế điều chỉnh tăng trưởng, phát triển não bộ và tốc độ trao đổi chất. Sau khi được sinh ra, protein PAX8 điều chỉnh một số gen liên quan đến quá trình sản xuất hormone tuyến giáp.
Đột biến gây bệnh
Suy giáp bẩm sinh
Ít nhất 15 đột biến gen PAX8 gây ra chứng suy giáp bẩm sinh, người bệnh có hormone tuyến giáp thấp bất thường ngay từ khi chào đời. Các đột biến gen PAX8 khác chỉ giảm nhẹ nồng độ hormone tuyến giáp hoặc không phát hiện được. Đôi khi, các đột biến giống hệt nhau trên các thành viên của cùng một gia đình lại có những tác động khác nhau.
Đa số đột biến thay đổi một trong những axit amin được sử dụng để tạo ra protein PAX8. Các đột biến khác làm gián đoạn quá trình sản xuất protein, dẫn đến một phiên bản protein PAX8 nhỏ bất thường. Gần như tất cả các đột biến gen PAX8 đều ngăn không cho protein PAX8 liên kết hiệu quả với ADN. Một đột biến làm thay đổi tương tác giữa protein PAX8 và các yếu tố phiên mã khác. Cuối cùng, protein PAX8 không thể thực hiện chức năng điều hòa hoạt động của một số gen tương ứng.
Người mang đột biến gen PAX8 có tuyến giáp nhỏ bất thường, nên đột biến gen PAX8 chính là nguyên nhân phá vỡ sự phát triển bình thường hoặc sự tồn tại của tế bào tuyến giáp trong giai đoạn phát triển phôi. Do đó, tuyến giáp bị giảm kích thước và không thể sản xuất lượng hormone tuyến giáp bình thường. Bởi vì các trường hợp mang đột biến gen PAX8 là do tuyến giáp có vấn đề nên chúng được xếp vào nhóm rối loạn sinh tuyến giáp.
Xem thêm bệnh suy giáp bẩm sinhUng thư
Đôi khi gen PAX8 liên quan đến sự hình thành các khối u tuyến giáp. Trong những trường hợp này, sự phát triển bất thường ảnh hưởng đến các tế bào đặc biệt được gọi là tế bào tuyến giáp dạng nang. Một số khối u này được gọi là u tuyến nang, chúng không phải là ung thư (lành tính). Các khối u khác được gọi là ung thư biểu mô nang, chúng là ung thư (ác tính). Trong một số khối u này, gen PAX8 trên nhiễm sắc thể số 2 được hợp nhất với gen PPARG trên nhiễm sắc thể số 3. Sự dung hợp xảy ra khi các đoạn của hai nhiễm sắc thể được sắp xếp lại (chuyển vị). Người ta vẫn chưa rõ gen PAX8-PPARG hợp nhất ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của các tế bào tuyến giáp dạng nang, hoặc tại sao một số khối u trở thành ung thư trong khi những khối u khác lại lành tính. Có khả năng gen hợp nhất phá vỡ sự kiểm soát bình thường của quá trình phân chia tế bào hoặc kích hoạt tế bào mới hoạt động, từ đó thúc đẩy khối u hình thành.
Các tên gọi khác
- paired box gene 8
- PAX8_HUMAN
References
- Genetic Testing Information. PAX8 paired box 8 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved March 14, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/7849
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. PAIRED BOX GENE 8; PAX8. Retrieved March 14, 2021 from https://omim.org/entry/167415
- U.S. National Library of Medicine. PAX8 gene. Retrieved March 14, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/pax8/