Gen ABCA3
Gen ABCA3 nằm trên nhiễm sắc thể 16, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein tham gia vào quá trình sản xuất chất hoạt động bề mặt. Chất hoạt động bề mặt là hỗn hợp gồm một số chất béo (phospholipid) và protein lót mô phổi. Nếu không có chất hoạt động bề mặt, mô xung quanh các túi khí trong phổi (phế nang) dính lại với nhau sau khi thở ra (do sức căng bề mặt), khiến phế nang xẹp xuống. Do đó, quá trình lấp đầy không khí vào phổi trong mỗi hơi thở trở nên rất khó khăn, từ đó lượng oxy cung cấp cho cơ thể bị suy giảm.
Chức năng chính
Protein ABCA3 hiện diện trong màng bao quanh các thể lamellar - một dạng cấu trúc tế bào trong đó các phospholipid và protein tạo nên chất hoạt động bề mặt được đóng gói. Protein ABCA3 vận chuyển phospholipid vào các thể mỏng nơi chúng tương tác với các protein của chất hoạt động bề mặt để tạo thành chất hoạt động bề mặt. Protein ABCA3 dường như cũng tham gia vào quá trình hình thành các thể lamellar bình thường. Ngoài chức năng đóng gói, thể lamellar còn nắm vị trí quan trọng trong quá trình xử lý chính xác protein của chất hoạt động bề mặt nhằm tạo điều kiện để protein trưởng thành và hoạt động.
Đột biến gây bệnh
Surfactant dysfunction
Hơn 100 đột biến gen ABCA3 gây ra chứng rối loạn chức năng chất hoạt diện phổi (surfactant dysfunction) hay thiếu ABCA3. Người bệnh gặp các vấn đề hô hấp nghiêm trọng, thường gây tử vong trẻ sơ sinh hoặc khởi phát dần dần các vấn đề về hô hấp nhẹ hơn ở trẻ em hoặc người lớn.
Một số đột biến gen ABCA3 dẫn đến một phiên bản protein không được đưa vào màng tế bào, trong khi các đột biến khác dẫn đến một loại protein bất thường được tìm thấy trong màng mỏng của cơ thể nhưng có rất ít hoặc không có chức năng. Nếu thiếu chức năng của protein ABCA3, quá trình vận chuyển phospholipid của chất hoạt động bề mặt bị giảm. Ngoài ra, sự hình thành thể lamellar suy yếu khiến quá trình xử lý protein hoạt động bề mặt bất thường. Đột biến gen ABCA3 dẫn đến thành phần và chức năng của chất hoạt động bề mặt bất thường. Mất chất hoạt động bề mặt làm tăng sức căng bề mặt trong phế nang, từ đó gây khó thở và xẹp phổi. Có ý kiến cho rằng đột biến loại bỏ chức năng protein ABCA3 gây ra các dạng rối loạn chức năng chất hoạt động bề mặt nghiêm trọng và đột biến để lại một số hoạt động ABCA3 còn sót lại gây ra dạng nhẹ hơn.
Xơ hóa phổi tự phát
Các tên gọi khác
- ABC transporter 3
- ABC-C
- ABC-C transporter
- ABC3
- ABCA3_HUMAN
- ATP-binding cassette sub-family A member 3
- ATP-binding cassette transporter 3
- ATP-binding cassette, sub-family A (ABC1), member 3
- SMDP3
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. ABCA3 ATP binding cassette subfamily A member 3 [Homo sapiens (human)]. Retrieved February 24, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/21/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. ATP-BINDING CASSETTE, SUBFAMILY A, MEMBER 3; ABCA3. Retrieved February 24, 2023 from https://omim.org/entry/601615
- National Library of Medicine. ABCA3 gene. Retrieved February 24, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/abca3/