Gen ATXN1
Gen ATXN1 nằm trên nhiễm sắc thể 6, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein có tên là ataxin-1. Protein này hiện diện khắp cơ thể, nhưng chức năng của vẫn chưa được rõ ràng.
Chức năng chính
Trong tế bào, ataxin-1 hiện diện tại nhân. Người ta tin rằng ataxin-1 có thể tham gia điều phối nhiều công đoạn của quá trình sản xuất protein, bao gồm giai đoạn đầu tiên (phiên mã) và xử lý ARN.
Một vùng của gen ATXN1 chứa một đoạn ADN được gọi là đoạn lặp trinucleotide CAG. Đoạn này được tạo thành từ một chuỗi ba khối cấu tạo ADN (cytosine, adenine và guanine) xuất hiện nhiều lần liên tiếp. Thông thường, đoạn CAG được lặp lại từ 4 đến 39 lần trong gen.
Đột biến gây bệnh
Mất điều hòa spinocerebellar loại 1
Chứng mất điều hòa spinocerebellar loại 1 (Spinocerebellar Ataxia Type 1 - SCA1) gây ra các vấn đề chuyển động tiến triển. SCA1 bắt nguồn từ một đột biến gen ATXN1 được gọi là mở rộng đoạn lặp trinucleotide. Đột biến này làm tăng độ dài của đoạn lặp CAG trong gen ATXN1. Người bệnh SCA1 có từ 40 đến hơn 80 CAG lặp trong hầu hết các tế bào.
Đoạn CAG mở rộng dẫn đến một phiên bản protein ataxin-1 dài bất thường, nó gấp lại thành hình dạng 3 chiều sai. Protein bất thường kết hợp với các protein khác tạo thành các đám (tập hợp) trong nhân tế bào. Những tập hợp này ngăn cản protein ataxin-1 hoạt động bình thường, từ đó làm tổn thương tế bào. Vì những lý do chưa rõ ràng, tập hợp ataxin-1 chỉ có mặt trong não và tủy sống (hệ thần kinh trung ương). Một số tế bào não được gọi là tế bào Purkinje dường như đặc biệt nhạy cảm với sự tích tụ của các tập hợp này. Tế bào Purkinje nằm trong phần não điều phối chuyển động (tiểu não) và tham gia vào quá trình truyền tín hiệu hóa học giữa các tế bào thần kinh (neuron). Các tập hợp protein tích tụ trong tế bào của hệ thần kinh trung ương, đặc biệt tế bào Purkinje, dẫn đến cái chết tế bào. Theo thời gian, các tế bào não chết đi gây ra những vấn đề chuyển động đặc trưng của SCA1.
Các tên gọi khác
- ataxin-1
- ATX1
- ATX1_HUMAN
- SCA1
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. ATXN1 ataxin 1 [Homo sapiens (human)]. Retrieved August 20, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/6310/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. ATAXIN 1; ATXN1. Retrieved August 20, 2022 from https://omim.org/entry/601556
- National Library of Medicine. ATXN1 gene. Retrieved August 20, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/atxn1/