Gen FECH
Gen FECH nằm trên nhiễm sắc thể 18, cung cấp hướng dẫn tạo ra enzyme ferrochelatase. Enzyme này tham gia vào quá trình sản xuất heme. Heme rất quan trọng đối với tất cả các cơ quan của cơ thể, mặc dù nó có nhiều nhất trong máu, tủy xương và gan. Heme là một thành phần thiết yếu của các protein chứa sắt được gọi là hemoprotein, bao gồm cả huyết sắc tố (protein vận chuyển oxy trong máu).
Chức năng chính
Quá trình sản xuất heme gồm nhiều bước, nó cần có tám loại enzyme khác nhau. Ferrochelatase chịu trách nhiệm cho bước thứ tám - bước cuối cùng trong quá trình này, trong đó một nguyên tử sắt được đưa vào trung tâm của protoporphyrin IX (sản phẩm của bước thứ bảy) để tạo thành heme.
Đột biến gây bệnh
Rối loạn chuyển hóa porphyrin
Hơn 110 đột biến gen FECH gây ra một dạng rối loạn porphyrin được gọi là protoporphyria hồng cầu. Đột biến tại một bản sao gen FECH làm tế bào giảm khoảng một nửa khả năng sản xuất ferrochelatase. Tuy nhiên, người bệnh cần phải thừa hưởng thêm một bản sao đột biến thứ hai của gen FECH để các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh rối loạn porphyrin xuất hiện. Ở một số trường hợp bệnh, bản sao thứ hai của gen FECH cũng không hoạt động nên tế bào hầu như không tạo ra ferrochelatase, trong khi với những người khác, bản sao thứ hai của gen FECH vẫn giữ lại một số chức năng. Phiên bản này của gen được mô tả là alen biểu hiện thấp. Nó làm giảm, nhưng không loại bỏ lượng ferrochelatase được tạo ra trong tế bào. Cần có hai bản sao đột biến gen FECH trong mỗi tế bào hoặc một bản sao gen đột biến và một alen biểu hiện thấp để phát triển protoporphyria hồng cầu.
Thiếu ferrochelatase cho phép các hợp chất porphyrin tích tụ trong tế bào hồng cầu đang phát triển. Các hợp chất này được hình thành trong quá trình sản xuất heme bình thường, nhưng ferrochelatase giảm hoạt động cho phép chúng tích tụ đến mức độc hại. Lượng porphyrin dư thừa có thể rò rỉ ra khỏi tế bào hồng cầu đang phát triển và được vận chuyển qua dòng máu đến da và các mô khác. Nồng độ cao các hợp chất này trong da gây ra tình trạng quá nhạy cảm với ánh sáng mặt trời. Một lượng lớn porphyrin trong túi mật cũng có thể gây ra sỏi mật. Ít phổ biến hơn, các hợp chất này tích trong gan có thể dẫn đến tổn thương gan.
Xem thêm Rối loạn chuyển hóa porphyrinCác tên gọi khác
- ferrochelatase (protoporphyria)
- Ferrochelatase, mitochondrial
- Heme Synthetase
- HEMH_HUMAN
- Porphyrin-Metal Chelatase
- Protoheme Ferro-Lyase
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. FECH ferrochelatase [Homo sapiens (human)]. Retrieved January 09, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/2235/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. FERROCHELATASE; FECH. Retrieved January 09, 2023 from https://omim.org/entry/612386
- National Library of Medicine. FECH gene. Retrieved January 09, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/fech/