Gen HEXB
Gen HEXB nằm trên nhiễm sắc thể 5, cung cấp hướng dẫn tạo ra một phần (tiểu đơn vị beta) của hai enzyme liên quan gồm beta-hexosaminidase A và beta-hexosaminidase B. Mỗi enzyme này được tạo thành từ hai tiểu đơn vị. Beta-hexosaminidase A chứa một tiểu đơn vị alpha (được tạo ra từ gen HEXA) và một tiểu đơn vị beta. Beta-hexosaminidase B bao gồm hai tiểu đơn vị beta.
Chức năng chính
Beta-hexosaminidase A và beta-hexosaminidase B đóng vai trò quan trọng trong các tế bào của não và tủy sống (hệ thần kinh trung ương). Trong tế bào thần kinh, các enzyme này hiện diện trong lysosome - cấu trúc tế bào có chức năng phân hủy các chất độc hại và hoạt động như trung tâm tái chế. Trong lysosome, enzyme beta-hexosaminidase A và B phá vỡ các hợp chất béo bao gồm sphingolipid, đường phức oligosaccharid và các phân tử liên kết với đường (vd như glycoprotein). Đặc biệt, beta-hexosaminidase A tạo thành một phần của phức hợp phân hủy chất béo GM2 ganglioside.
Đột biến gây bệnh
Bệnh Sandhoff
Bệnh Sandhoff gây ra bởi các biến thể (còn gọi là đột biến) gen HEXB. Các biến thể này làm giảm hoặc loại bỏ hoạt động của cả beta-hexosaminidase A và beta-hexosaminidase B. Enzyme giảm hoạt động khiến GM2 ganglioside và các phân tử khác không được phân hủy đúng quy trình, thay vào đó chúng tích tụ trong tế bào. GM2 ganglioside tăng cao đặc biệt độc hại với tế bào trong hệ thần kinh trung ương. GM2 ganglioside dư thừa khiến tế bào dần bị phá hủy, từ đó gây ra nhiều đặc điểm của bệnh Sandhoff.
Hầu hết các biến thể đã biết trong gen HEXB gây ra dạng bệnh Sandhoff nghiêm trọng biểu hiện rõ ràng ngay từ giai đoạn sơ sinh. Các biến thể này ngăn không cho tế bào tạo ra bất kỳ beta-hexosaminidase A hoặc beta-hexosaminidase B nào, hoặc dẫn các phiên bản enzyme hoàn toàn không có chức năng. Biến thể phổ biến nhất xóa một đoạn ADN lớn gần phần đầu của gen HEXB, từ đó làm mất toàn bộ hoạt tính của enzyme. Các biến thể khác làm giảm nhưng không loại bỏ hoạt động của các enzyme; những thay đổi di truyền này gây ra các dạng bệnh Sandhoff ít nghiêm trọng hơn, chúng xuất hiện sau này trong cuộc đời.
Xem thêm Bệnh SandhoffCác tên gọi khác
- beta-N-acetylhexosaminidase B
- ENC-1AS
- Hex B
- HEXB_HUMAN
- hexosaminidase B
- hexosaminidase B (beta polypeptide)
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. HEXB hexosaminidase subunit beta [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved August 18, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/3074/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. HEXOSAMINIDASE B; HEXB. Retrieved August 18, 2022 from https://omim.org/entry/606873
- National Library of Medicine. HEXB gene. Retrieved August 18, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/hexb/