Gen SLC25A15
Gen SLC25A15 nằm trên nhiễm sắc thể số 13, cung cấp hướng dẫn tạo ra một protein có tên là chất vận chuyển ornithine ty thể 1 (mitochondrial ornithine transporter 1).
Chức năng chính
Chất vận chuyển ornithine ty thể 1 tham gia vào chu trình urê bao gồm một chuỗi các phản ứng sinh hóa xảy ra trong tế bào gan. Chu trình urê phá vỡ nitơ dư thừa (phát sinh khi protein bị cơ thể phân hủy) để tạo ra hợp chất urê, sau đó urê được bài tiết qua nước tiểu. Nitơ dư thừa được bài tiết qua nước tiểu sẽ ngăn không cho nó tích tụ dưới dạng amoniac - chất độc đối với hệ thần kinh.
Tế bào cần chất vận chuyển ornithine ty thể 1 để di chuyển phân tử ornithine trong ty thể (trung tâm sản xuất năng lượng của tế bào). Cụ thể hơn, protein này vận chuyển ornithine qua màng trong của ty thể đến chất nền ty thể, nơi nó tham gia vào chu trình urê.
Đột biến gây bệnh
Thiếu translocase ornithine
Ít nhất 35 đột biến gen SLC25A15 đã được xác định ở những người bị thiếu translocase ornithine với biểu hiện nồng độ amoniac trong máu cao bất thường. Ngoài ra, bệnh còn gây ra tình trạng cực kỳ mệt mỏi (hôn mê), khó bú, khó kiểm soát hơi thở hoặc nhiệt độ cơ thể và co giật ở trẻ sơ sinh. Người lớn có thể bị nôn, khó cử động, các vấn đề gan hoặc thần kinh.
Đột biến phổ biến nhất xóa axit amin phenylalanine tại vị trí 188 (Phe188del hoặc F188del). Đột biến này chiếm 30-50% trường hợp và thường xảy ra nhất ở cộng đồng người Canada gốc Pháp. Một đột biến phổ biến khác thay thế axit amin arginine bằng một tín hiệu dừng sớm trong hướng dẫn tạo protein (Arg179Ter hoặc R179X). Đột biến này xuất hiện ở khoảng 15% số người bệnh và thường xảy ra nhất ở người Nhật Bản và Trung Đông.
Các đột biến gen SLC25A15 làm giảm sản xuất chất vận chuyển ornithine ty thể 1 hoặc khiến protein không hoạt động, do đó chu trình urê không thể diễn ra bình thường. Nếu chu trình urê gặp trục trặc, nitơ tích tụ trong máu dưới dạng amoniac độc hại thay vì được chuyển thành urê rồi thải ra ngoài. Amoniac đặc biệt gây hại cho não, do đó amoniac thừa sẽ dẫn đến các vấn đề thần kinh và triệu chứng khác của bệnh.
Các tên gọi khác
- D13S327
- HHH
- ORC1
- ornithine transporter 1
- ORNT1
- ORNT1_HUMAN
- OTTHUMP00000042249
- solute carrier family 25 (mitochondrial carrier; ornithine transporter) member 15
References
- Genetic Testing Information. SLC25A15 solute carrier family 25 member 15 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved May 21, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/10166
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SOLUTE CARRIER FAMILY 25 (MITOCHONDRIAL CARRIER, ORNITHINE TRANSPORTER), MEMBER 15; SLC25A15. Retrieved May 21, 2022 from https://omim.org/entry/603861
- National Library of Medicine. SLC25A15 gene. Retrieved May 21, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/slc25a15/