Gen C9orf72
Gen C9orf72 nằm trên nhiễm sắc thể 9, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein hiện diện trong nhiều mô khác nhau. Người ta tìm thấy protein này trong các tế bào thần kinh trên vỏ não (lớp ngoài cùng của não) và trong các tế bào thần kinh vận động tại não và tủy sống.
Gen C9orf72 chứa trình tự 6 nucleotide gồm 4 guanin và 2 cytosine (kí hiệu là GGGGCC). Trình tự này có thể lặp lại một hoặc nhiều lần liên tiếp nhau. Người ta ước tính trình tự lặp 30 lần không gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của gen.
Chức năng chính
Protein C9orf72 nằm tại đầu của mỗi thùy synapse, do đó chúng có tham gia vào quá trình gửi và nhận tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Ngoài ra, protein C9orf72 còn ảnh hưởng nhiều đến hoạt động của ARN thông qua quá trình sản xuất ARN từ gen, sản xuất protein từ ARN và vận chuyển ARN bên trong tế bào.
Đột biến gây bệnh
Xơ cứng teo cơ một bên
Đột biến gen C9orf72 gây ra khoảng 30–40% trường hợp bệnh xơ cứng teo cơ một bên (Amyotrophic Lateral Sclerosis - ALS) tại Hoa Kỳ và châu Âu. Trên những người mắc bệnh xơ cứng teo cơ một bên, tế bào thần kinh vận động chết theo thời gian khiến cho cơ yếu đi và mất dần khả năng cử động, cuối cùng cơ hô hấp ngừng hoạt động dẫn đến tử vong.
Người ta cho rằng đột biến gen C9orf72 làm cho trình tự GGGGCC lặp lại nhiều hơn 30 lần, từ đó chúng gây ra bệnh xơ cứng teo cơ một bên. Tuy nhiên, người ta cũng chưa biết trình tự nucleotide lặp lại nhiều lần khiến protein C9orf72 giảm chức năng hay tạo ra phiên bản protein bất thường. Tế bào thần kinh vận động có kích thước lớn hơn so với các tế bào khác, do đó chúng dễ nhạy cảm với những biến đổi. Protein C9orf72 thay đổi số lượng hoặc chức năng làm cho tế bào thần kinh vận động chết sớm, từ đó các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh xơ cứng teo cơ một bên khởi phát.
Ngoài ra, đột biến gen C9orf72 trên những người mắc xơ cứng teo cơ một bên có thể làm bệnh phát triển thành chứng sa sút trí tuệ tiền đình thái dương (Frontotemporal Dementia - FTD). Bệnh có thể ảnh hưởng đến tính cách, hành vi và khả năng giao tiếp. Hiện nay, người ta vẫn chưa thể lí giải tại sao mức độ phát triển bệnh trên các bệnh nhân khác nhau, trong đó một số người xuất hiện đồng thời cả hai bệnh, còn những người khác chỉ mắc xơ cứng teo cơ một bên.
Xem thêm Xơ cứng teo cơ một bênCác tên gọi khác
- CI072_HUMAN
- MGC23980
- uncharacterized protein C9orf72
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. C9orf72 C9orf72-SMCR8 complex subunit [Homo sapiens (human)]. Retrieved January 22, 2024 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/203228/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. CHROMOSOME 9 OPEN READING FRAME 72; C9ORF72. Retrieved January 22, 2024 from https://omim.org/entry/614260
- National Library of Medicine. C9orf72 gene. Retrieved January 22, 2024 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/c9orf72/