Gen PKD1
Gen PKD1 nằm trên nhiễm sắc thể 16, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein polycystin-1. Protein này hoạt động mạnh nhất trong các tế bào thận giai đoạn trước khi sinh; protein được tạo ra trong thận của người lớn bình thường với số lượng ít hơn nhiều. Mặc dù chức năng chính xác của nó vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng polycystin-1 dường như tương tác với một protein nhỏ hơn, có chút tương tự với nó được gọi là polycystin-2.
Chức năng chính
Polycystin-1 mở rộng màng tế bào của tế bào thận, do đó một đầu của protein vẫn ở bên trong tế bào và đầu kia ở bề mặt bên ngoài của tế bào. Với vị trí này của nó cho phép nó tương tác với các protein, carbohydrate và các phân tử chất béo (lipid) khác bên ngoài tế bào và nhận các tín hiệu giúp tế bào phản ứng với môi trường. Khi một phân tử liên kết với polycystin-1 trên bề mặt tế bào, protein sẽ tương tác với polycystin-2 để kích hoạt một loạt các phản ứng hóa học bên trong tế bào. Những phản ứng hóa học này hướng dẫn tế bào thực hiên các thay đổi nhất định, chẳng hạn như trưởng thành để đảm nhận các chức năng chuyên biệt. Polycystin-1 và polycystin-2 có thể hoạt động cùng nhau để giúp điều phối quá trình phát triển và phân chia tế bào (tăng sinh), chuyển động của tế bào (di cư) và tương tác với các tế bào khác.
Polycystin-1 cũng được tìm thấy trong bộ phần khác tế bào được gọi là lông mao sơ cấp. Các lông mao chính là những hình cầu nhỏ, nhô ra giống hình ngón tay, chúng lót các ống nhỏ nơi hình thành nước tiểu (ống thận). Các nhà nghiên cứu tin rằng các lông mao sơ khởi cảm nhận sự chuyển động của chất lỏng qua các ống này, giúp duy trì kích thước và cấu trúc của ống. Sự tương tác của polycystin-1 và polycystin-2 trong ống thận thúc đẩy thận phát triển bình thường và hoạt động chức năng thích hợp.
Đột biến gây bệnh
Thận đa nang
Hơn 250 đột biến gen PKD1 gây ra bệnh thận đa nang. Những đột biến này là nguyên nhân của khoảng 85% các trường hợp mắc bệnh thận đa nang thể trội (ADPKD)—dạng bệnh phổ biến nhất. Các đột biến gen PKD1 bao gồm mất hoặc chèn điểm (cặp base), thay đổi một hoặc nhiều điểm. Phần lớn gen PKD1 đột biến thường tạo ra một phiên bản protein polycystin-1 nhỏ bất thường và không có chức năng. Mặc dù người ta chưa rõ vì sao thiếu polycystin-1 lại dẫn đến u nang, dường như bất thường này khiến protein gián đoạn chức năng truyền tín hiệu trong tế bào và trong lông mao. Do đó, tế bào lót trong ống thận có thể phát triển và phân chia bất thường rồi tạo nên nhiều u nang đặc trưng của bệnh thận đa nang.
Xem thêm Bệnh thận đa nangCác tên gọi khác
- Lov-1
- PBP
- Pc-1
- PC1
- PKD1_HUMAN
- polycystic kidney disease 1 (autosomal dominant)
- polycystin-1
- TRPP1
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. PKD1 polycystin 1, transient receptor potential channel interacting [Homo sapiens (human)]. Retrieved January 23, 2024 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/5310/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. POLYCYSTIN 1; PKD1. Retrieved January 23, 2024 from https://omim.org/entry/601313
- National Library of Medicine. PKD1 gene. Retrieved January 23, 2024 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/pkd1/