Gen PKLR
Gen PKLR nằm trên nhiễm sắc thể 1, cung cấp hướng dẫn tạo ra enzyme pyruvate kinase.
Chức năng chính
Enzyme pyruvate kinase tham gia vào quá trình sản xuất năng lượng quan trọng được gọi là đường phân. Trong quá trình đường phân, đường đơn glucose được phân giải để tạo ra năng lượng. Cụ thể, pyruvate kinase tham gia vào bước cuối cùng của quá trình đường phân. Trong bước này, một nhóm phosphate được di chuyển từ một phân tử phosphoenolpyruvate sang một phân tử adenosine diphosphate (ADP) để tạo ra phân tử pyruvate và adenosine triphosphate (ATP). ATP là nguồn năng lượng chính của tế bào.
Đột biến gây bệnh
Thiếu men pyruvate kinase
Hơn 200 đột biến gen PKLR gây ra tình trạng thiếu men pyruvate kinase. Người bệnh mang hai đột biến gen PKLR trong mỗi tế bào. Đa số đột biến thay thế các axit amin trong enzyme pyruvate kinase hoặc dẫn đến một phiên bản enzyme ngắn bất thường. Do đó, enzyme pyruvate kinase bị giảm chức năng, từ đó gây thiếu ATP trong hồng cầu và tăng mức độ của các phân tử khác được tạo ra trước đó trong quá trình đường phân. Các tế bào hồng cầu bất thường được tập hợp lại tại lá lách rồi bị phá hủy.
Người bệnh thiếu hồng cầu vận chuyển oxy (thiếu máu) nên họ có biểu hiện cực kỳ mệt mỏi, da xanh xao bất thường và khó thở. Sắt và bilirubin được giải phóng khi hồng cầu bị phá hủy, nên chúng dư thừa trong máu. Dư bilirubin trong máu gây ra vàng mắt và vàng da, cũng như tăng nguy cơ hình thành sỏi mật.
Xem thêm Thiếu men pyruvate kinaseCác vấn đề khác
Người ta tin rằng người có một bản sao đột biến gen PKLR trong mỗi tế bào có thể được bảo vệ một phần chống lại bệnh sốt rét - bệnh truyền nhiễm do một loại muỗi. Các đột biến dẫn đến giảm số lượng pyruvate kinase nên ký sinh trùng này khó xâm nhập hồng cầu hơn. Nghiên cứu cho thấy những người từ các quần thể châu Phi, nơi bệnh sốt rét là nguyên nhân gây tử vong thường xuyên ở trẻ em, mang một bản sao gen PKLR đột biến trong mỗi tế bào nhiều hơn gấp đôi so với những người gốc châu Âu. Sự gia tăng tần số đột biến gen PKLR có thể góp phần giúp họ chống lại bệnh sốt rét.
Các tên gọi khác
- KPYR_HUMAN
- PK1
- PKL
- PKR
- PKRL
- pyruvate kinase 1
- pyruvate kinase isozyme R/L
- pyruvate kinase type L
- pyruvate kinase, liver and blood cell
- pyruvate kinase, liver and RBC
- R-type/L-type pyruvate kinase
- red cell/liver pyruvate kinase
- RPK
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. PKLR pyruvate kinase L/R [Homo sapiens (human)]. Retrieved September 24, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/5313/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. PYRUVATE KINASE, LIVER AND RED BLOOD CELL; PKLR. Retrieved September 24, 2022 from https://omim.org/entry/609712
- National Library of Medicine. PKLR gene. Retrieved September 24, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/pklr/