Gen UROD
Gen UROD nằm trên nhiễm sắc thể 1, cung cấp hướng dẫn tạo ra enzyme uroporphyrinogen decarboxylase. Enzyme này tham gia vào quá trình sản xuất heme. Heme rất quan trọng đối với tất cả các cơ quan của cơ thể, mặc dù nó hiện diện nhiều nhất trong máu, tủy xương và gan. Heme là một thành phần thiết yếu của các protein chứa sắt được gọi là hemoprotein, bao gồm huyết sắc tố (protein vận chuyển oxy trong máu).
Chức năng chính
Quá trình sản xuất heme gồm nhiều bước đòi hỏi tám loại enzyme khác nhau. Uroporphyrinogen decarboxylase chịu trách nhiệm cho bước thứ năm trong quá trình này, trong đó các nguyên tử carbon và oxy được loại bỏ khỏi uroporphyrinogen III (sản phẩm của bước thứ tư) để tạo thành coproporphyrinogen III. Trong các bước tiếp theo, ba enzyme khác sản xuất và biến đổi các hợp chất để cuối cùng tạo thành heme.
Đột biến gây bệnh
Rối loạn chuyển hóa porphyrin
Đột biến gen UROD gây ra hai dạng rối loạn porphyrin bao gồm rối loạn chuyển hóa porphyrin biểu hiện muộn trên da (porphyria cutanea tarda) và rối loạn chuyển hóa porphyrin sinh hồng cầu-gan (porphyria hepatoerythropoietic). Porphyria cutanea tarda là loại porphyria phổ biến nhất với các triệu chứng có xu hướng nhẹ hơn và xuất hiện muộn hơn so với porphyria hepatoerythropoietic. Khi đột biến xảy ra tại một bản sao của gen UROD trong mỗi tế bào, nó làm tăng nguy cơ phát triển porphyria cutanea tarda, bên cạnh nhiều yếu tố di truyền và không di truyền khác. Đột biến trên cả hai bản sao của gen UROD trong mỗi tế bào gây ra porphyria hepatoerythropoietic.
Hơn 50 đột biến gen UROD có liên quan đến porphyria cutanea tarda, chúng làm giảm khoảng 50% hoạt động của uroporphyrinogen decarboxylase trên toàn cơ thể. Do đó, các hợp chất porphyrin tích tụ đến mức độc hại trong cơ quan và mô, bắt đầu từ gan. Các chất tích tụ kết hợp với những yếu tố không di truyền như sử dụng rượu, hút thuốc, một số hormone, thừa sắt và nhiễm viêm gan C hoặc HIV dẫn đến loại rối loạn chuyển hóa porphyrin này.
Ít nhất 10 đột biến gen UROD đã được xác định ở những người mắc chứng porphyria hepatoerythropoietic. Một vài trong số những đột biến này cũng liên quan đến porphyria cutanea tarda. Đột biến làm giảm hoạt động xuống dưới 10% của uroporphyrinogen decarboxylase so với bình thường. Thiếu enzyme này cho phép các hợp chất porphyrin tích tụ trong cơ thể. Các hợp chất này được hình thành trong quá trình sản xuất heme bình thường, nhưng uroporphyrinogen decarboxylase giảm hoạt động cho phép chúng tích tụ đến mức độc hại. Porphyrin tích tụ bất thường dẫn đến các đặc điểm của porphyria hepatoerythropoietic.
Xem thêm Rối loạn chuyển hóa porphyrinCác tên gọi khác
- DCUP_HUMAN
- UD - Uroporphyrinogen decarboxylase
- UPD
- URO-D
- Uroporphyrinogen III decarboxylase
- Uroporphyrinogen-III carboxy-lyase
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. UROD uroporphyrinogen decarboxylase [Homo sapiens (human)]. Retrieved December 30, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/7389/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. UROPORPHYRINOGEN DECARBOXYLASE; UROD. Retrieved December 30, 2022 from https://omim.org/entry/613521
- National Library of Medicine. UROD gene. Retrieved December 30, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/urod/