Gen ABCA1
Gen ABCA1 nằm trên nhiễm sắc thể 9, thuộc họ cassette liên kết ATP. Gen ABCA1 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein có chức năng vận chuyển các phân tử qua màng tế bào.
Chức năng chính
Protein ABCA1 được sản xuất trong nhiều mô, với một số lượng lớn tại gan và các tế bào miễn dịch được gọi là đại thực bào. Protein này vận chuyển cholesterol và một số chất béo được gọi là phospholipid qua màng tế bào ra bên ngoài tế bào. Sau đó, chúng được protein apolipoprotein A-I (apoA-I) tiếp nhận, protein này được tạo ra từ gen APOA1. ApoA-I, cholesterol và phospholipid kết hợp với nhau tạo ra lipoprotein mật độ cao (HDL) hay "cholesterol tốt". Nồng độ HDL cao có thể giảm nguy cơ phát triển bệnh tim mạch. Thông qua đường máu, HDL mang cholesterol và phospholipid từ các mô của cơ thể đến gan. Trong gan, cholesterol và phospholipid được phân phối lại đến các mô khác hoặc loại bỏ khỏi cơ thể. Quá trình loại bỏ cholesterol dư thừa ra khỏi tế bào vô cùng quan trọng để cân bằng lượng cholesterol và duy trì sức khỏe tim mạch.
Đột biến gây bệnh
Thiếu HDL gia đình
Các đột biến gen ABCA1 có thể gây ra thiếu HDL gia đình (familial HDL deficiency). Người bệnh bị giảm mức HDL trong máu nên có thể khởi phát sớm bệnh tim mạch, thường trước tuổi 50. Trong khi một bản sao của gen ABCA1 bị thay đổi gây thiếu HDL gia đình, hai bản sao của gen bị thay đổi gây ra một dạng bệnh nghiêm trọng hơn gọi là bệnh Tangier.
Hầu hết đột biến gen ABCA1 làm thay đổi các axit amin trong protein ABCA1. Chúng ngăn cản cholesterol và phospholipid được phóng thích từ tế bào, từ đó giảm số lượng các chất này có sẵn để hình thành HDL, nên cuối cùng mức HDL trong máu thấp. Thiếu HDL có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Xem thêm Thiếu HDL gia đìnhBệnh Tangier
Hơn 30 đột biến gen ABCA1 gây ra bệnh Tangier. Đa số đột biến làm thay đổi các axit amin đơn lẻ trong protein ABCA1, chúng ngăn cản cholesterol và phospholipid được phóng thích từ tế bào. Do đó, những chất này tích tụ trong tế bào, khiến một số mô cơ thể to ra và amidan có màu vàng cam. Cholesterol tích tụ có thể gây độc cho tế bào, chúng khiến tế bào suy giảm chức năng hoặc chết đi. Ngoài ra, cholesterol và phospholipid không được vận chuyển ra khỏi tế bào dẫn đến mức HDL rất thấp, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Những yếu tố kết hợp này gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Tangier.
Các tên gọi khác
- ABC1
- ABCA1_HUMAN
- ATP binding cassette transporter 1
- ATP-binding cassette 1
- ATP-binding cassette, sub-family A (ABC1), member 1
- CERP
- cholesterol efflux regulatory protein
- FLJ14958
- HDLDT1
- high density lipoprotein deficiency, Tangier type, 1
- TGD
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. ABCA1 ATP binding cassette subfamily A member 1 [Homo sapiens (human)]. Retrieved October 17, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/19/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. ATP-BINDING CASSETTE, SUBFAMILY A, MEMBER 1; ABCA1. Retrieved October 17, 2022 from https://omim.org/entry/600046
- National Library of Medicine. ABCA1 gene. Retrieved October 17, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/abca1/