Gen APOA1
Gen APOA1 nằm trên nhiễm sắc thể , cung cấp hướng dẫn tạo ra protein gọi là apolipoprotein A-I (apoA-I). ApoA-I là một thành phần của lipoprotein mật độ cao (HDL). HDL có nhiệm vụ vận chuyển cholesterol và một số chất béo được gọi là phospholipid từ các mô của cơ thể đến gan. Trong gan, cholesterol và phospholipid được phân phối lại các mô khác hoặc loại bỏ khỏi cơ thể.
Chức năng chính
ApoA-I gắn vào màng tế bào để thúc đẩy cholesterol và phospholipid di chuyển từ bên trong tế bào ra bên ngoài. Khi ra ngoài tế bào, những chất này kết hợp với apoA-I để tạo thành HDL. ApoA-I cũng gây ra một phản ứng gọi là ester hóa cholesterol nhằm chuyển cholesterol thành một dạng có thể tích hợp hoàn toàn thành HDL và vận chuyển qua máu.
HDL thường được gọi là "cholesterol tốt", vì hàm lượng HDL cao làm giảm nguy cơ phát triển bệnh tim mạch. Quá trình loại bỏ cholesterol dư thừa khỏi tế bào vô cùng quan trọng để cân bằng lượng cholesterol và duy trì sức khỏe tim mạch.
Đột biến gây bệnh
Thiếu HDL gia đình
Các đột biến gen APOA1 gây ra thiếu HDL gia đình (familial HDL deficiency), người bệnh có mức HDL trong máu thấp, họ có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch khởi phát sớm, thường xảy ra trước tuổi 50. Những đột biến này dẫn đến một protein apoA-I bị thay đổi. Một số phiên bản của protein bị thay đổi ít có khả năng thúc đẩy quá trình loại bỏ cholesterol và phospholipid khỏi tế bào, từ đó giảm số lượng các chất này có sẵn để hình thành HDL. Các phiên bản khác của protein bị thay đổi ít có khả năng kích thích quá trình ester hóa cholesterol, do đó cholesterol không thể tích hợp vào HDL. Cả hai loại đột biến đều dẫn đến mức HDL thấp. Thiếu HDL được có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Xem thêm Thiếu HDL gia đìnhCác vấn đề khác
Các đột biến gen APOA1 cũng có thể gây ra bệnh amyloidosis nội tạng gia đình (familial visceral amyloidosis), người bệnh bị tích tụ bất thường protein (bệnh amyloidosis) trong các cơ quan nội tạng. Các đột biến làm thay đổi protein apoA-I. Protein apoA-I bất thường kết dính với nhau tạo thành amyloid lắng đọng, từ đó làm suy giảm chức năng của các cơ quan bị ảnh hưởng. Gan, thận và tim thường bị ảnh hưởng bởi amyloidosis. Tùy thuộc vào bộ phận liên quan, các dấu hiệu và triệu chứng bệnh khác nhau. Người bệnh có thể bị gan to, bệnh thận mãn tính hoặc một dạng bệnh tim được gọi là bệnh cơ tim. Tuy nhiên, ở một số người, tình trạng này rất nhẹ và không gây ra dấu hiệu rõ ràng.
Các tên gọi khác
- apo-AI
- apoA-I
- APOA1_HUMAN
- apolipoprotein A-I
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. APOA1 apolipoprotein A1 [Homo sapiens (human)]. Retrieved October 17, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/335/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. AMYLOIDOSIS, FAMILIAL VISCERAL. Retrieved October 17, 2022 from https://omim.org/entry/105200
- National Library of Medicine. APOA1 gene. Retrieved October 17, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/apoa1/