Gen ACP5
Gen ACP5 nằm trên nhiễm sắc thể 19, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại enzyme gọi là axit phosphatase kháng tartrate loại 5 (Tartrate-resistant Acid Phosphatase type 5 - TRAP). Enzyme TRAP chủ yếu điều chỉnh hoạt động của protein osteopontin. Osteopontin được tạo ra trong các tế bào hủy xương và tế bào miễn dịch. Osteopontin thực hiện một loạt chức năng trong các tế bào này. Hai phiên bản (đồng dạng) của enzyme TRAP được tạo ra: TRAP5a chủ yếu trong các tế bào miễn dịch và TRAP5b chủ yếu trong các tế bào hủy xương.
Chức năng chính
Tế bào hủy xương chuyên phá vỡ và loại bỏ (hấp thụ lại) mô xương không còn cần thiết. Những tế bào này tham gia vào quá trình tái tạo xương khi mô xương cũ được thay thế bằng xương mới. Trong quá trình tái tạo xương, osteopontin được kích hoạt, nó cho phép các tế bào hủy xương gắn vào xương. Khi quá trình phân hủy xương hoàn tất, TRAP5b tắt osteopontin, khiến các tế bào hủy xương tự giải phóng khỏi xương.
Trong hệ miễn dịch, osteopontin hiện diện chủ yếu trong đại thực bào và tế bào đuôi gai. Protein giúp chống lại nhiễm trùng bằng cách thúc đẩy viêm, điều chỉnh hoạt động của tế bào miễn dịch và kích hoạt các tế bào miễn dịch chống lại những kẻ xâm lược như vi khuẩn và virus. Tương tự như TRAP5b trong tế bào xương, enzyme TRAP5a bất hoạt osteopontin trong đại thực bào và tế bào đuôi gai khi nó không còn cần thiết nữa.
Đột biến gây bệnh
Loạn sản xương đốt sống và rối loạn điều hòa miễn dịch
Ít nhất 10 đột biến gen ACP5 gây ra chứng Loạn sản xương đốt sống và rối loạn điều hòa miễn dịch (Spondyloenchondrodysplasia with Immune Dysregulation - SPENCDI). Người bệnh gặp bất thường phát triển xương và rối loạn miễn dịch. Đột biến gen ACP5 thường thay đổi các axit amin trong enzyme TRAP hoặc dẫn đến phiên bản enzyme ngắn bất thường. Những đột biến này ảnh hưởng đến cả hai đồng dạng TRAP, chúng làm TRAP suy giảm hoặc mất khả năng bất hoạt osteopontin. Osteopontin hoạt động bất thường nên kéo dài thời gian phân hủy xương và gây ra phản ứng viêm, phản ứng miễn dịch bất thường.
Ở những người bị SPENCDI, tình trạng gia tăng phân hủy xương góp phần gây ra các vấn đề về xương, bao gồm xương có hình dạng bất thường và tầm vóc thấp. Hệ miễn dịch hoạt động quá mức dẫn đến tăng nhạy cảm với các bệnh tự miễn dịch, khi hệ miễn dịch hoạt động sai, chúng tấn công các mô và cơ quan của chính cơ thể. Hệ miễn dịch bất thường cũng làm suy giảm phản ứng bình thường của cơ thể đối với những yếu tố ngoại lai có hại, dẫn đến tình trạng nhiễm trùng thường xuyên. SPENCDI có thêm một số biểu hiện khác bao gồm rối loạn vận động và thiểu năng trí tuệ. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa rõ vì sao những thay đổi trong chức năng enzyme TRAP dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng khác này.
Xem thêm Loạn sản xương đốt sống và rối loạn điều hòa miễn dịchCác tên gọi khác
- PPA5_HUMAN
- tartrate-resistant acid ATPase
- tartrate-resistant acid phosphatase type 5
- TRAP
- TrATPase
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. ACP5 acid phosphatase 5, tartrate resistant [Homo sapiens (human)]. Retrieved October 19, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/54/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. PHOSPHATASE, ACID, TYPE 5, TARTRATE-RESISTANT; ACP5. Retrieved October 19, 2022 from https://omim.org/entry/171640
- National Library of Medicine. ACP5 gene. Retrieved October 19, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/acp5/