Gen BUB1B
Gen BUB1B nằm trên nhiễm sắc thể số 15, cung cấp hướng dẫn để tạo ra một protein gọi là BUBR1, có vai trò rất quan trọng đảm nhiệm phân tách nhiễm sắc thể thích hợp trong quá trình phân chia tế bào.
Chức năng chính
Trước khi tế bào phân chia, chúng phải sao chép tất cả các nhiễm sắc thể của mình. ADN được sao chép từ mỗi nhiễm sắc thể được sắp xếp thành hai cấu trúc tương đồng (gọi là các chromatid chị em) và gắn vào nhau trong giai đoạn đầu của quá trình phân chia tế bào. Các bộ nhiễm sắc thể sắp xếp bên trong tế bào, mỗi nhiễm sắc thể được gắn vào một cấu trúc gọi là vi ống hình thoi. Khi tất cả chromatid được gắn chính xác, vi ống hình thoi sẽ kéo hai nửa của cặp chromatid về phía đối diện của tế bào. Sau đó, tế bào phân chia làm hai sao cho mỗi tế bào mới chứa một bộ nhiễm sắc thể hoàn chỉnh.
Protein BUBR1 đảm bảo mỗi chromatid chị em được gắn vào một vi ống hình thoi. Nếu có bất kỳ chromatid nào chưa được gắn vào, protein sẽ ngăn cản quá trình phân chia tế bào.
Đột biến gây bệnh
Hội chứng khảm dị bội
Hơn một chục đột biến trên gen BUB1B gây ra hội chứng khảm dị bội (mosaic variegated aneuploidy syndrome hay MVA) loại 1, đặc trưng bởi các tế bào có số lượng nhiễm sắc thể bất thường gọi là thể dị bội. Người bệnh phát triển chậm, có kích thước đầu nhỏ bất thường và tăng nguy cơ phát triển ung thư trong thời thơ ấu.
Hội chứng MVA loại 1 xảy ra khi cả hai bản sao của gen BUB1B đều có đột biến. Những đột biến này làm giảm lượng protein BUBR1 trong tế bào hoặc hạn chế khả năng hoạt động của protein, dẫn đến sai sót tại công đoạn phân phối các chromatid trong quá trình phân chia tế bào. Nếu không có protein BUBR1, quá trình phân chia tế bào có thể tiến hành ngay cả khi tất cả các chromatid chưa được gắn vào các vi ống hình thoi. Các chromatid chưa tách rời không được định vị chính xác để phân tách, cuối cùng các tế bào có số lượng nhiễm sắc thể bất thường.
Nghiên cứu cho thấy sự suy yếu của cơ chế làm chậm quá trình phân chia tế bào đến đúng thời điểm làm tăng nguy cơ ung thư trong hội chứng MVA, mặc dù cơ chế chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Cũng chưa rõ làm thế nào mà đột biến gen BUB1B hoặc thể dị bội dẫn đến các đặc điểm khác của hội chứng MVA. Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng các tế bào bất thường trải qua quá trình tự hủy (apoptosis). Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng MVA có thể do mất tế bào từ các mô khác nhau trong quá trình phát triển ban đầu.
Các vấn đề khác
Các đột biến gen BUB1B cũng có thể gây ra một vấn đề liên quan đến nhiễm sắc thể được gọi là tính trạng phân ly nhiễm sắc thể sớm. Mặc dù những cá nhân mang đặc điểm này có bất thường nhiễm sắc thể (sự cố xảy ra khi phân tách nhiễm sắc thể bình thường trong quá trình phân chia tế bào), họ thường không có vấn đề gì về sức khỏe liên quan. Tính trạng này xảy ra ở những cá thể có thay đổi di truyền ở một trong hai bản sao của gen BUB1B.
Các tên gọi khác
- Bub1A
- BUB1B, mitotic checkpoint serine/threonine kinase
- BUB1beta
- BUBR1
- budding uninhibited by benzimidazoles 1 homolog beta
- hBUBR1
- MAD3/BUB1-related protein kinase
- MAD3L
- mitotic checkpoint kinase MAD3L
- mitotic checkpoint serine/threonine-protein kinase BUB1 beta
- MVA1
- SSK1
References
- Genetic Testing Information. BUB1B BUB1 mitotic checkpoint serine/threonine kinase B [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved November 23, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/701
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. BUB1 MITOTIC CHECKPOINT SERINE/THREONINE KINASE B; BUB1B. Retrieved November 23, 2021 from https://omim.org/entry/602860
- U.S National Library of Medicine. BUB1B gene. Retrieved November 23, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/bub1b/