Ung thư là gì?

Một nhóm bệnh

Ung thư là tên gọi một nhóm các bệnh liên quan bắt nguồn từ một vài tế bào của cơ thể phân chia liên tục không ngừng và từ từ lan ra các mô xung quanh. Cơ thể con người được cấu tạo nên từ hàng tỉ tế bào nên ung thư hầu như có thể phát sinh tại bất kì vị trí nào. Thông thường, các tế bào phát triển và phân chia để hình thành nên các tế bào mới, khi già cỗi hoặc hư hỏng, chúng chết đi và được thay thế.

Khi ung thư phát triển, quá trình lão hóa bị phá vỡ khiến các tế bào trở nên bất thường, lẽ ra cần phải chết khi già cỗi hoặc bị hư hỏng nhưng chúng vẫn tồn tại, các tế bào mới hình thành khi cơ thể không cần đến chúng. Những tế bào dư thừa này phân chia liên tục không ngừng và có thể hình thành một dạng phát triển mà được gọi là khối u.

Có rất nhiều khối u ung thư dạng cứng gồm nhiều mô kết hợp lại. Ung thư máu như bệnh bạch cầu nhìn chung không hình thành các khối u cứng.

Các khối u ung thư ác tính có thể lan rộng hoặc xâm chiếm các mô gần kề. Ngoài ra, khi phát triển, một số tế bào ung thư có thể vỡ ra và di chuyển đến những địa điểm khác trên cơ thể thông qua đường máu hoặc hệ bạch huyết, từ đó hình thành các khối u mới ở vị trí xa hơn so với khối u ban đầu.

Khác với các khối u ác tính, các khối u lành tính không lan rộng cũng không xâm chiếm các tế bào lân cận. Các khối u lành tính đôi khi khá to, khi bị cắt bỏ chúng thường sẽ không phát triển trở lại, trong khi các khối u ung thư có thể sẽ phát triển trở lại. Tuy nhiên, các khối u lành tính trong não có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Tế bào ung thư

Các tế bào ung thư khác các tế bào bình thường ở chỗ chúng có rất nhiều cách cho phép phát triển không kiểm soát và bắt đầu đi xâm lấn những vị trí khác (di căn). Một điểm khác biệt quan trọng là các tế bào ung thư này ít phân hóa hơn các tế bào bình thường, ngược lại với các tế bào trưởng thành bình thường sẽ biệt hóa thành nhiều dạng tế bào khác nhau trong cơ thể để đảm nhiệm các chức năng chuyên biệt. Đây là một lý do mà chúng không giống các tế bào bình thường và có thể tiếp tục phân chia không có điểm dừng.

Ngoài ra, các tế bào ung thư có thể bỏ qua tín hiệu ra lệnh ngừng phân chia hoặc báo hiệu khởi động chương trình tự hủy (apoptosis), đây là quá trình cơ thể loại bỏ các tế bào không cần thiết.

Các tế bào ung thư có thể tác động đến các tế bào bình thường, những phân tử và mạch máu xung quanh nuôi dưỡng chúng (môi trường vi mô). Chẳng hạn, tế bào ung thư có thể khiến những tế bào bình thường xung quanh tạo nên các mạch máu cung cấp oxy và dinh dưỡng cho chúng phát triển. Những mạch máu này cũng loại bỏ các sản phẩm thải không cần thiết khỏi các tế bào ung thư.

Tế bào ung thư cũng thường xâm chiếm hệ miễn dịch, một mạng lưới liên kết các cơ quan, các mô và các tế bào đã biệt hóa để bảo vệ cơ thể không bị nhiễm trùng và tránh khỏi các bệnh khác. Mặc dù hệ miễn dịch thông thường loại bỏ các tế bào hư hại hoặc bất thường khỏi cơ thể, một số tế bào ung thư có thể “lẩn trốn” hệ thống miễn dịch.

Các khối u có thể sử dụng hệ thống miễn dịch để sống sót và phát triển. Ví dụ như nhờ các tế bào trong hệ thống miễn dịch ngăn chặn đáp ứng miễn dịch, nên các tế bào ung thư thực sự có thể ngăn cản hệ thống miễn dịch tấn công chúng.

Nguồn gốc ung thư

Ung thư là một bệnh di truyền gây ra bởi những đột biến tại các gen kiểm soát hoạt động của các tế bào, đặc biệt là quá trình phát triển và phân chia.

Những thay đổi di truyền gây ra bệnh ung thư có thể được di truyền từ cha mẹ hoặc phát sinh trong cuộc đời của một người do lỗi xảy ra khi tế bào phân chia hoặc do tổn thương ADN khi tiếp xúc với môi trường nhất định. Tiếp xúc với môi trường gây ung thư bao gồm các hóa chất như trong trong khói thuốc hoặc bức xạ cực tím từ mặt trời (Vd: ung thư hắc tố).

Bệnh ung thư của mỗi người do những đột biến gen đặc thù kết hợp lại. Khi ung thư tiếp tục phát triển, những đột biến khác sẽ xảy ra. Ngay cả trong cùng một khối u, các tế bào khác nhau có thể có những đột biến khác nhau.

Nói chung, các tế bào ung thư có nhiều thay đổi di truyền hơn các tế bào bình thường, chẳng hạn như đột biến trong ADN. Một số thay đổi này có thể không liên quan gì đến bệnh ung thư; chúng có thể là kết quả của bệnh chứ không phải là nguyên nhân.