Gen CLN3
Gen CLN3 nằm trên nhiễm sắc thể 16, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein hiện diện trong các mô khắp cơ thể, nhưng chức năng của nó vẫn chưa rõ ràng. Protein CLN3 có mặt trong nhiều ngăn bên trong tế bào, nhưng vai trò của nó trong lysosome được nghiên cứu nhiều nhất. Lysosome là các ngăn tế bào, nó có chức năng tiêu hóa và tái chế các loại phân tử khác nhau. Protein CLN3 kéo dài màng bao quanh lysosome, từ đó tạo điều kiện giao tiếp giữa nó với phần còn lại của tế bào.
Chức năng chính
Protein CLN3 tham gia nhiều quy trình tế bào, bao gồm tái chế các phần tế bào bị mòn và protein không cần thiết protein (autophagy), duy trì độ axit tương đối (pH) của lysosome, di chuyển các phân tử từ bề mặt tế bào vào trong tế bào (endocytosis), vận chuyển protein đến nơi cần thiết trong tế bào, tự hủy tế bào (apoptosis), tăng trưởng và phân chia tế bào (tăng sinh), duy trì cân bằng nước của cơ thể (osmoregulation). Người ta chưa chắc chắn chức năng nào trong số những chức năng đa dạng này là vai trò chính của protein CLN3, hay những quá trình này đại diện cho các hiệu ứng dây chuyền.
Đột biến gây bệnh
Bệnh CLN3
Hơn 65 đột biến gen CLN3 gây ra bệnh CLN3. Bệnh CLN3 là một rối loạn di truyền bắt đầu từ thời thơ ấu và chủ yếu ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Người bệnh ngày càng giảm thị lực, thiểu năng trí tuệ, gặp các vấn đề vận động, nói khó và co giật.
Một đột biến gen CLN3 phổ biến xóa khoảng 1.000 cặp base trong gen. Đột biến này (còn gọi là xóa đoạn 1 kb) thường xảy ra trên cả hai bản sao của gen CLN3. Đoạn 1 kb bị mất có chứa một phần của gen CLN3, từ đó dẫn đến một phiên bản protein ngắn bất thường. Do đó, protein CLN3 bất thường bị phá vỡ hoặc có thể cản trở các quá trình tế bào bình thường. Các đột biến khác làm giảm lượng protein bình thường hoặc làm suy giảm chức năng của nó. Người ta chưa biết vì sao mất protein này gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh CLN3.
Bệnh CLN3 được đặc trưng bởi sự tích tụ của protein và các chất khác trong lysosome. Các chất tích tụ trong các tế bào khắp cơ thể; tuy nhiên, tế bào thần kinh dường như đặc biệt dễ bị tổn thương và chết đi. Các tế bào thần kinh chết dần và các mô khác bị ảnh hưởng dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng thần kinh của bệnh CLN3. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa rõ các đột biến gen CLN3 liên quan đến sự tích tụ các chất trong lysosome như thế nào.
Xem thêm Bệnh CLN3Các vấn đề khác
Các đột biến gen CLN3 có thể làm giảm thị lực mà không có các dấu hiệu và triệu chứng khác của bệnh CLN3, tình trạng này được gọi là thoái hóa võng mạc cô lập liên-quan-CLN3 (CLN3-associated isolated retinal degeneration). Người bệnh bị suy giảm thị lực do mô nhạy cảm với ánh sáng ở phía sau của mắt bị phân hủy (thoái hóa võng mạc). Người bệnh thường bị giảm độ sắc nét của thị lực và tăng nhạy cảm với ánh sáng (sợ ánh sáng). Có hai loại tình trạng này được phân loại theo thời điểm mà các vấn đề thị lực xuất hiện. Dạng khởi phát sớm bắt đầu vào cuối thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên, dạng khởi phát muộn bắt đầu từ đầu đến giữa tuổi trưởng thành.
Các đột biến gen CLN3 gây thoái hóa võng mạc phân lập liên-quan-CLN3 ít nghiêm trọng hơn so với các đột biến gây ra bệnh CLN3. Do đó, protein CLN3 hoạt động một phần được tạo ra, dẫn đến sự phát triển của các vấn đề thị giác mà không có những đặc điểm thần kinh của bệnh CLN3.
Các tên gọi khác
- BATTENIN
- BTN1
- BTS
- ceroid-lipofuscinosis, neuronal 3
- CLN3_HUMAN
- JNCL
- MGC102840
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. CLN3 CLN3 lysosomal/endosomal transmembrane protein, battenin [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved August 19, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/1201/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. CLN3 LYSOSOMAL/ENDOSOMAL TRANSMEMBRANE PROTEIN, BATTENIN; CLN3. Retrieved August 19, 2022 from https://omim.org/entry/607042
- National Library of Medicine. CLN3 gene. Retrieved August 19, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/cln3/