Gen COMP
Gen COMP nằm trên nhiễm sắc thể 19, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein COMP trong chất nền ngoại bào—mạng tinh thể phức tạp gồm protein và nhiều phân tử khác hình thành trong khoảng trống giữa các tế bào.
Chức năng chính
Protein COMP nằm trong chất nền ngoại bào bao quanh các tế bào tạo nên dây chằng và gân, gần các tế bào tạo sụn (tế bào chondrocyte). Chondrocyte nắm vai trò quan trọng trong quá trình hình thành xương. Trong xương cột sống, hông và các chi, quá trình tạo xương bắt đầu từ sụn, sau đó chuyển thành xương.
Chức năng bình thường của protein COMP vẫn chưa rõ ràng, dường như nó tham gia quá trình tăng trưởng và phân chia tế bào (tăng sinh), tự hủy tế bào (apoptosis), cũng như di chuyển và gắn kết tế bào. Nghiên cứu cũng cho thấy protein COMP liên kết chặt chẽ với canxi.
Đột biến gây bệnh
Loạn sản đa biểu mô
Hơn 20 đột biến gen COMP gây ra chứng loạn sản đa biểu mô di truyền trội (dominant multiple epiphyseal dysplasia). Bệnh cũng có thể do đột biến tại bốn gen khác; tuy nhiên, phần lớn người bệnh mang đột biến gen COMP.
Các đột biến gen COMP thay thế một axit amin hoặc thêm vào hoặc xóa bỏ một số axit amin trong protein COMP. Tất cả đột biến xảy ra trong hai vùng của protein COMP, bao gồm miền loại III và C. Đột biến COMP khiến protein gấp không đúng trong lưới nội chất—cấu trúc trong tế bào liên quan đến quá trình xử lý và vận chuyển protein. Protein COMP bất thường không thể rời khỏi lưới nội chất, nên lưới nội chất phình to ra. Mạng lưới nội chất cuối cùng trở nên quá lớn đến mức không thể hoạt động bình thường, cuối cùng chondrocyte chết. Tế bào chondrocyte chết sớm khiến xương dài giảm phát triển và tầm vóc thấp.
Người ta tin rằng thiếu protein COMP trong khoảng trống giữa các tế bào chondrocytes dẫn đến quá trình hình thành sụn bất thường. Sụn bất thường dễ dàng bị phá vỡ, dẫn đến viêm xương khớp khởi phát sớm.
Pseudoachondroplasia
Khoảng 60 đột biến gen COMP gây ra chứng giả dị sản (pseudoachondroplasia). Một đột biến xuất hiện trong khoảng 30% số người mang bệnh, nó loại bỏ một axit amin aspartic duy nhất trong protein COMP. Đột biến gen này thường được viết là 469delD hoặc D469del. Đa số các đột biến gen COMP khác thay thế axit amin này bằng một axit amin khác trong protein COMP.
Các đột biến gen COMP gây ra bệnh giả dị sản cũng khiến protein COMP tích tụ trong lưới nội chất đến mức làm chết tế bào chondrocyte. Người ta chưa rõ tại sao một số đột biến gen COMP gây ra chứng loạn sản giả, trong khi các đột biến khác gây ra chứng loạn sản đa biểu mô di truyền trội.
Các tên gọi khác
- cartilage oligomeric matrix protein (pseudoachondroplasia, epiphyseal dysplasia 1, multiple)
- COMP_HUMAN
- EDM1
- EPD1
- MED
- PSACH
- pseudoachondroplasia (epiphyseal dysplasia 1, multiple)
- THBS5
- thrombospondin-5
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. COMP cartilage oligomeric matrix protein [Homo sapiens (human)]. Retrieved August 22, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/1311/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. CARTILAGE OLIGOMERIC MATRIX PROTEIN; COMP. Retrieved August 22, 2022 from https://omim.org/entry/600310
- National Library of Medicine. COMP gene. Retrieved August 22, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/comp/