Gen GP1BA
Gen GP1BA nằm trên nhiễm sắc thể 17, cung cấp hướng dẫn tạo ra tiểu đơn vị glycoprotein Ib-alpha (GPIbα) của phức hợp protein GPIb-IX-V. Phức hợp này tham gia trong quá trình đông máu. GPIb-IX-V hiện diện trên bề mặt của tiểu cầu - tế bào lưu thông trong máu và tạo nên thành phần chính của cục máu đông. Phức hợp GPIb-IX-V có thể liên kết với một loại protein tên là yếu tố von Willebrand, chúng khớp với nhau như ổ khóa và chìa khóa. Yếu tố Von Willebrand tồn tại trên mặt bên trong của mạch máu, đặc biệt khi chấn thương xảy ra. Liên kết của phức hợp GPIb-IX-V với yếu tố von Willebrand cho phép tiểu cầu dính vào thành mạch máu tại vị trí thương tổn. Những tiểu cầu này tạo thành cục máu đông nhằm bịt kín các lỗ hổng trong mạch máu và ngăn ngừa chảy máu.
Chức năng chính
Để tạo thành phức hợp GPIb-IX-V, GPIbα tương tác với các tiểu đơn vị protein khác gồm GPIb-beta, GPIX và GPV. Mỗi tiểu đơn vị này được tạo ra từ một gen khác nhau. GPIbα cần thiết để lắp ráp phức hợp trên bề mặt tiểu cầu, nó là một phần của phức hợp tương tác với yếu tố von Willebrand để kích hoạt quá trình đông máu. GPIbα cũng tương tác với các protein đông máu khác để hỗ trợ các bước còn lại của quá trình đông máu.
Đột biến gây bệnh
Hội chứng Bernard-Soulier
Ít nhất 54 đột biến gen GP1BA gây ra hội chứng Bernard-Soulier. Người bệnh bị giảm số lượng tiểu cầu nhiều hơn hơn bình thường (macrothrombocytopenia) và chảy máu quá nhiều. Vài đột biến dẫn đến một phiên bản tiểu đơn vị GPIbα có khả năng bị phá vỡ quá sớm hoặc không thể đến được bề mặt tiểu cầu. Thiếu tiểu đơn vị GPIbα trên bề mặt tiểu cầu sẽ ngăn cản hình thành phức hợp GPIb-IX-V. Nếu không có GPIb-IX-V, các tiểu cầu không thể kết hợp với nhau tại vị trí bị thương để tạo thành cục máu đông, dẫn đến các vấn đề chảy máu liên quan đến hội chứng Bernard-Soulier. Các đột biến khác dẫn đến một phiên bản tiểu đơn vị có thể hình thành phức hợp GPIb-IX-V nhưng không thể tương tác với yếu tố von Willebrand, từ đó cũng làm suy yếu quá trình tích tụ tiểu cầu cần thiết cho quá trình đông máu.
Xem thêm Hội chứng Bernard-SoulierCác vấn đề khác
Ít nhất sáu đột biến gen GP1BA có thể gây ra một chứng rối loạn chảy máu khác gọi là bệnh von Willebrand dạng tiểu cầu (còn được gọi là bệnh giả von Willebrand). Người bệnh bị giảm số lượng tiểu cầu trong máu và chảy máu bất thường nhẹ. Trái ngược với các đột biến gây ra hội chứng Bernard-Soulier, các đột biến liên quan đến bệnh von Willebrand loại tiểu cầu dẫn đến sự gắn kết quá mức của phức hợp GPIb-IX-V với yếu tố von Willebrand. Do các tiểu cầu chứa phức hợp đã thay đổi gắn vào yếu tố von Willebrand mà không gây tổn thương mạch máu nên sẽ có ít tiểu cầu hơn để hình thành cục máu đông khi chấn thương xảy ra, dẫn đến chảy máu quá nhiều ở những người mắc bệnh von Willebrand dạng tiểu cầu.
Các tên gọi khác
- antigen CD42b-alpha
- BDPLT1
- BDPLT3
- BSS
- CD42B
- CD42b-alpha
- DBPLT3
- glycoprotein Ib (platelet), alpha polypeptide
- glycoprotein Ib platelet alpha subunit
- GP-Ib alpha
- GP1B
- GPIbA
- GPIbalpha
- platelet glycoprotein Ib alpha chain precursor
- platelet membrane glycoprotein 1b-alpha subunit
- VWDP
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. GP1BA glycoprotein Ib platelet subunit alpha [Homo sapiens (human)]. Retrieved March 17, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/2811/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. PSEUDO-VON WILLEBRAND DISEASE; VWDP. Retrieved March 17, 2023 from https://omim.org/entry/177820
- National Library of Medicine. GP1BA gene. Retrieved March 17, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/gp1ba/