• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to footer
  • Hà Nội
  • TPHCM
  • Đà Nẵng
  • Sàng lọc thai NIPT
  • Chẩn đoán ung thư
  • Sàng lọc gen lặn
  • Chẩn đoán di truyền
  • Hà Nội
  • TPHCM
  • Đà Nẵng
  • Zalo
  • Facetime
  • Viber
  • Web chat
  • Gọi
  • Zalo
  • Dịch vụ
  • Địa chỉ
  • Đặt hẹn

Trung tâm xét nghiệm ihope

  • Xét nghiệm
    • Sàng lọc thai NIPT

      Phát hiện sớm hội chứng Down

    • Chẩn đoán ung thư

      Hỗ trợ điều trị trúng đích và miễn dịch

    • Sàng lọc gen lặn

      Phát hiện sớm các bệnh di truyền

    • Chẩn đoán di truyền

      Bệnh di truyền ở trẻ em và người lớn

    • Hợp tác
  • Thư viện
  • Hỗ trợ
  • Liên hệ
  • Xét nghiệm
    • Sàng lọc thai NIPT
    • Chẩn đoán ung thư
    • Sàng lọc gen lặn
    • Chẩn đoán di truyền
  • Links
    • Hỗ trợ
    • Liên hệ
    • Hợp tác
    • Thư viện
  • Gọi ngay
noncoding-gene
Thư viện Di truyền họcCơ bảnHoạt động của gen

Gen không mã hóa

Chỉ 1% gen mang thông tin mã hóa protein, 99% còn lại không mã hóa protein. ADN không mã hóa không mang thông tin dịch mã protein. Các nhà khóa học từng nghĩ chúng là các ADN rác và không biết mục đích của chúng. Tuy nhiên, ngày càng rõ ràng rằng một vài trong số chúng đóng vai trò không thể thiếu trong hoat động chức năng của tế bào, đặc biệt là điều khiển hoạt động của gen. Ví dụ như ADN không mã hóa chứa những đoạn trình tự đóng vai trò như những yếu tố điều hòa, xác định thời điểm và nơi mà các gen hoạt động và kết thúc. Chúng như những yếu tố cung cấp các điểm, vị trí để các protein chuyên biệt để hoạt hóa hoặc ức chế biểu hiện của gen mã hóa tổng hợp ra các protein. Những ADN không mã hóa chứa nhiều dạng các yếu tố điều hòa gen.

  • Các promoter cung cấp vị trí để các protein hay còn gọi là các enzyme mã hóa bám vào để thực hiện quá trình mã hóa. Các promoter này được tìm thấy ở vị trí đầu các gen của sợi ADN.
  • Các yếu tố tăng cường (hay còn gọi là các enhancer) cung cấp các vị trí bám cho các protein giúp hoạt hóa, tăng cường quá trình phiên mã.
  • Các yếu tố im lặng (silencer) cung cấp các vị bám cho các protein ức chế quá trình phiên mã, các silencer được tìm thấy trước hoặc sau những gen mà chúng kìm hãm và có thể ở vị trí hơi xa trên chuỗi ADN.
  • Các yếu tố cô lập cung cấp vị trí bám cho các protein giúp kiểm soát quá trình phiên mã theo nhiều cách. Một số thì sẽ ngăn chặn các enhancer khỏi việc thúc đẩy quá trình phiên mã (gọi là enhancer-blocker insulators), một số khác ngăn chặn các sự thay đổi trong cấu trúc ADN gây ra kìm hãm hoạt động của gen (gọi là barrier insulator).

Các vùng khác của ADN không mã hóa cung cấp các chỉ dẫn tổng hợp nên nhiều loại phân tử ARN nhất định. ARN là một dạng mang thông tin vật chất di truyền khác. Một số ví dụ về các phân tử ARN được tạo ra từ những hướng dẫn của ADN không mã hóa bao gồm ARN vận chuyển (tARN) và ARN ribosome (rARN), các ARN giúp gom các đơn vị cấu tạo nên protein (hay axit amin) thành một sợi protein, microARN (miARN) là các ARN ngắn chặn quá trình sản xuất protein, và ARN dài không mã hóa (IncARN) là ARN mang nhiều qui tắc đa dạng kiểm soát hoạt động gen.

Một số yếu tố cấu trúc của nhiễm sắc thể cũng có chứa ADN không mã hóa. Ví dụ, các đoạn trình tự ADN không mã hóa lặp lại ở vị trí cuối của nhiễm sắc thể hình thành các telomere. Telomere bảo vệ các điểm cuối của nhiễm sắc thể không bị ngắn đi trong suốt quá trình sao chép vật liệu di truyền. Các đoạn trình tự không mã hóa lặp lại cũng hình thành các ADN vệ tinh, các ADN vệ tinh này cũng là thành phần trong các yếu tố cấu trúc khác. ADN vệ tinh cũng hình thành nên các dị nhiễm sắc, đây là nơi ADN được đóng gói dày đặc đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển hoạt động gen và duy trì cấu trúc của nhiễm sắc thể.

Telomere
Ảnh: Telomere
Nguồn: U.S. National Library of Medicine

Một số vùng ADN không mã hóa được gọi là các intron ở trong các gen gen không mã hóa nhưng chúng được cắt đi trước khi bước sang giai đoạn dịch mã tạo ra protein. Các yếu tố điều hòa giống như các enhancer có thể có trong các intron. Những vùng không mã hóa khác được tìm thấy giữa các gen và được biết đến giống như những vùng liên gen.

Các nhà khoa học vẫn chưa xác định được các yếu tố điều hòa và những vùng chức năng khác trong ADN không mã hóa vẫn chưa được hiểu rõ ràng. Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu để hiểu rõ hơn về vị trí cũng như vai trò của các yếu tố này.

Cùng chuyên mục

  • Protein là gì và vai trò thế nào?
  • Gen chỉ dẫn sản xuất protein như thế nào?
  • Gen được tắt hay mở trong tế bào ra sao?
  • Di truyền học biểu sinh là gì?
  • Tế bào phân chia như thế nào?
  • Gen điều khiển sự phân chia và phát triển của tế bào như thế nào?

Xem thêm các bài viết khác về sinh học phân tử

Tài liệu tham khảo

  1. University of Leicester Virtual Genetics Education Centre. DNA, genes and chromosomes for schools and colleges. Retrieved November 8, 2021 from https://le.ac.uk/vgec/topics/dna/dna-schools-and-colleges
  2. Cold Spring Harbor Laboratory DNA Learning Center. The human genome: genes and non-coding DNA, 3D animation with basic narration. Retrieved November 8, 2021 from
  3. U.S National Library of Medicine-Noncoding Genes. Retrieved October 12, 2020 from https://medlineplus.gov/genetics/understanding/basics/noncodingdna/
  4. National Academy of Sciences. Gene Regulation Gene Control: Transcription Factors and Mechanisms. Retrieved November 8, 2021 from https://www.nap.edu/read/1859/chapter/6
  5. Khan Academy. Transcription Factors. Retrieved November 8, 2021 from https://www.khanacademy.org/science/biology/gene-regulation/gene-regulation-in-eukaryotes/a/eukaryotic-transcription-factors

Mục: Hoạt động của gen

Gen chỉ dẫn sản xuất protein như thế nào?
Di truyền học biểu sinh là gì?

Footer

  • Xét nghiệm

    • Sàng lọc thai NIPT
    • Chẩn đoán ung thư
    • Sàng lọc gen lặn
    • Bệnh di truyền
  • Giới thiệu

    • Về chúng tôi
    • Công nghệ
    • Thư viện
    • Hợp tác
  • Hỗ trợ

    • Hỏi đáp
    • Bảo hành
    • Chính sách
  • Liên hệ

    • +84968911884
    • info@ihope.vn
    • Địa chỉ
© 2018 - 2022 Trung tâm xét nghiệm ihope