Gen NPHS1
Gen NPHS1 nằm trên nhiễm sắc thể 19, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein nephrin. Nephrin chủ yếu hiện diện trong thậncơ quan lọc chất thải ra khỏi máu rồi loại bỏ chúng qua nước tiểu. Cụ thể hơn, nephrin tồn tại trong các tế bào podocyte, podocyte nằm trong các cấu trúc thận chuyên biệt gọi là cầu thận. Nephrin nằm trên bề mặt tế bào, tại khu vực màng ngăn giữa hai tế bào podocyte. Cơ hoành được gọi là hàng rào lọc vì nó thu giữ các protein trong máu để chúng tồn tại trong cơ thể đồng thời cho phép các phân tử khác như đường và muối được bài tiết qua nước tiểu.
Chức năng chính
Protein nephrin trên một tế bào tương tác với protein nephrin trên các tế bào podocyte liền kề nhằm tạo thành một cấu trúc giống như dây kéo. Cấu trúc này cho phép các phân tử nhỏ đi qua màng ngăn đồng thời ngăn các phân tử lớn hơn như protein đi qua. Các protein nephrin rất cần thiết để hình thành màng ngăn, cố định màng ngăn với các tế bào podocyte và lọc máu.
Nephrin cũng tham gia truyền tín hiệu tế bào. Nó chuyển tiếp tín hiệu từ bên ngoài tế bào vào bên trong tế bào. Ngoài ra, các protein nephrin trên bề mặt của các tế bào lân cận gửi và nhận tín hiệu, từ đó cho phép các tế bào podocyte giao tiếp với nhau.
Đột biến gây bệnh
Hội chứng thận hư bẩm sinh
Ít nhất 250 đột biến gen NPHS1 gây ra hội chứng thận hư bẩm sinh (congenital nephrotic syndrome). Bệnh bắt đầu từ thời thơ ấu và thường dẫn đến suy thận không hồi phục (bệnh thận giai đoạn cuối) khi còn nhỏ.
Đột biến gen NPHS1 xuất hiện trong tất cả các trường hợp mắc hội chứng thận hư bẩm sinh kiểu Phần Lan. Dạng bệnh này được tìm thấy trong những người có nguồn gốc Phần Lan. Có hai đột biến khiến protein nephrin ngắn bất thường và không hoạt động, chúng là nguyên nhân gây ra tất cả các trường hợp bệnh. Đột biến đầu tiên được gọi là Finnmajor (L41fsX90) chiếm 78% trường hợp. Đột biến thứ hai được gọi là Finnminor (R1109X) chịu trách nhiệm cho 16% trường hợp.
Đột biến gen NPHS1 cũng có thể gây ra hội chứng thận hư bẩm sinh với những người không phải là người Phần Lan. Đa số đột biến dẫn đến một protein nephrin bất thường bị kẹt bên trong tế bào và không thể đến bề mặt tế bào podocyte. Thiếu nephrin trên bề mặt tế bào podocyte làm suy yếu sự hình thành các màng ngăn. Nếu cơ hoành không làm việc, các phân tử đi qua thận một cách bất thường rồi được bài tiết qua nước tiểu. Khả năng lọc của thận kém từ khi sinh ra, cuối cùng dẫn đến bệnh thận giai đoạn cuối.
Xem thêm Hội chứng thận hư bẩm sinhCác tên gọi khác
- CNF
- nephrin
- nephrin precursor
- nephrosis 1, congenital, Finnish type (nephrin)
- NPHN
- NPHS1 nephrin
- renal glomerulus-specific cell adhesion receptor
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. NPHS1 NPHS1 adhesion molecule, nephrin [Homo sapiens (human)]. Retrieved April 25, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/4868/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. NEPHRIN; NPHS1. Retrieved April 25, 2023 from https://omim.org/entry/602716
- National Library of Medicine. NPHS1 gene. Retrieved April 25, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/nphs1/