Gen POLH
Gen POLH nằm trên nhiễm sắc thể số 6, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein tên là ADN polymerase eta. ADN polymerase là một nhóm các enzyme “đọc” trình tự ADN rồi sử dụng làm mẫu để tạo ra ADN mới. Các enzyme này rất quan trọng để sao chép vật liệu di truyền nhằm chuẩn bị cho quá trình phân chia tế bào. ADN polymerase cũng đóng vai trò chủ chốt trong công đoạn sửa chữa ADN.
Chức năng chính
ADN polymerase eta có chức năng chính là tái tạo ADN bị hư hỏng, đặc biệt do tác động bởi tia cực tím (UV) từ ánh sáng mặt trời. Hầu hết các ADN polymerase khác không thể tái tạo ADN mang loại tổn thương này, nên chúng bị mắc kẹt khi gặp một đoạn ADN hư hỏng, dẫn đến đình trệ quá trình sao chép. Tuy nhiên, khi ADN polymerase eta gặp ADN hư hỏng, nó sẽ bỏ qua đoạn bất thường và tiếp tục sao chép. Hoạt động này được gọi là tổng hợp translesion, cho phép tế bào chịu đựng một số bất thường do tiếp xúc với tia cực tím. Nếu thiếu khả năng chịu đựng này, tổn thương ADN không được sửa chữa sẽ ngăn chặn quá trình sao chép ADN và khiến tế bào chết. Do đó, ADN polymerase eta đóng vai trò thiết yếu trong cơ chế bảo vệ tế bào khỏi một số tác động phá hủy ADN.
ADN polymerase eta là một polymerase tương đối "dễ bị lỗi". Khi bỏ qua ADN bị hư hỏng, nó thường chèn một nucleotide không chính xác. Loại lỗi này dẫn đến đột biến tại ADN được sao chép.
Đột biến gây bệnh
Khô da sắc tố
Hơn 30 đột biến trên gen POLH được tìm thấy gây ra loại biến thể của bệnh khô da sắc tố (xeroderma pigmentosum hay XP-V). Giống như các dạng khác của khô da sắc tố, XP-V có đặc trưng làm tăng độ nhạy với tia UV từ ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, dạng rối loạn này thường không liên quan đến các bất thường về thần kinh như chậm phát triển và mất thính giác.
Hầu hết các đột biến gen POLH cản trở sản xuất ADN polymerase eta khiến tế bào không thể tái tạo ADN hư hỏng một cách hiệu quả. Nếu không có cơ chế này để chịu đựng tổn thương ADN, các lỗi do tiếp xúc với tia UV sẽ tích tụ trong các gen kiểm soát quá trình phát triển và phân chia tế bào, dẫn đến tế bào phát triển quá nhanh và không kiểm soát. Cuối cùng, những người bị XP-V có nguy cơ cao phát triển ung thư da tại những vị trí da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Các tên gọi khác
- FLJ16395
- FLJ21978
- POLH_HUMAN
- polymerase (DNA directed), eta
- polymerase (DNA) eta
- RAD30
- RAD30 homolog A
- RAD30A
- xeroderma pigmentosum variant type protein
- XP-V
- XPV
References
- Genetic Testing Information. POLH DNA polymerase eta [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved December 5, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/5429
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. POLYMERASE, DNA, ETA; POLH. Retrieved December 5, 2021 from https://omim.org/entry/603968
- U.S National Library of Medicine. POLH gene. Retrieved December 5, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/polh/