Gen SETBP1
Gen SETBP1 nằm trên nhiễm sắc thể số 18, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein liên kết SET 1 (SETBP1) hiện diện trong nhiều tế bào khắp cơ thể. Protein SETBP1 thuộc nhóm protein gắn vào một số ADN để tăng cường hoạt động của gen. Protein chủ yếu liên kết với các phần gọi là vùng khởi động (promoter region) để điều chỉnh quá trình sản xuất protein.
Chức năng chính
Protein SETBP1 có nồng độ cao nhất trong quá trình phát triển não bộ trước khi sinh. Trong thời gian này, các tế bào thần kinh phát triển và phân chia rồi di chuyển đến vị trí thích hợp trong não. Protein SETBP1 có khả năng kiểm soát những gen liên quan đến quá trình phát triển này.
Đột biến gây bệnh
Hội chứng Schinzel-Giedion
Ít nhất 16 đột biến gen SETBP1 đã được xác định ở trẻ em mắc hội chứng Schinzel-Giedion. Bệnh gây ra các biểu hiện nghiêm trọng rõ ràng khi mới sinh gồm khuôn mặt dị biệt và những bất thường trong nhiều hệ thống cơ thể. Các đột biến gen thường xảy ra tại exon 4. Tất cả đột biến này dẫn đến axit amin bị thay đổi trong protein SETBP1. Chúng làm tăng hoạt động của protein SETBP1 do đó được mô tả là đột biến "tăng chức năng". Protein SETBP1 tăng cường hoạt động có thể khiến các gen khác thay đổi sự biểu hiện, đặc biệt là các gen liên quan đến sự phát triển trước khi sinh và có thể góp phần gây ra nhiều đặc điểm của hội chứng Schinzel-Giedion. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa biết chính xác cơ chế gây bệnh.
Rối loạn SETBP1
Đột biến SETBP1 gây ra rối loạn SETBP1. Tình trạng này không nghiêm trọng như hội chứng Schinzel-Giedion, bệnh có biểu hiện gồm thiểu năng trí tuệ, khuôn mặt dị biệt, vấn đề lời nói và ngôn ngữ.
Rối loạn SETBP1 có thể do một lượng nhỏ ADN bị chèn hoặc xóa trong gen SETBP1. Trong một số trường hợp, rối loạn SETBP1 gây ra bởi xóa một đoạn nhỏ có chứa gen SETBP1 của nhiễm sắc thể 18. Người ta chưa rõ liệu chủng loại đột biến có ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của bệnh hay không vì các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn SETBP1 khác nhau ở từng trường hợp, ngay cả giữa những người mang đột biến tương tự.
Trái ngược với các đột biến gen SETBP1 gây ra hội chứng Schinzel-Giedion, đột biến gây ra rối loạn SETBP1 được gọi là "mất chức năng" vì chúng ngăn cản sản xuất bất kỳ protein SETBP1. Người ta chưa rõ vì sao mất protein SETBP1 lại dẫn đến các đặc điểm của rối loạn SETBP1. Thiếu protein này có thể làm một số gen trong não suy giảm biểu hiện, từ đó làm gián đoạn quá trình phát triển. Một số vùng não bị bất thường có thể dẫn đến thiểu năng trí tuệ, vấn đề và hành vi lời nói trong chứng rối loạn SETBP1.
Ung thư
Các đột biến gen SETBP1 có liên quan đến bệnh ung thư của tế bào tạo máu, bao gồm bệnh bạch cầu nguyên bào tủy vị thành niên (Juvenile myelomonocytic leukemia – JMML), bệnh bạch cầu dòng tủy cấp tính (acute myeloid leukemia), bệnh bạch cầu dòng tủy mãn tính (chronic myeloid leukemia) và hội chứng loạn sản tủy (myelodysplastic syndrome). Những đột biến này là soma, chúng xuất hiện trong quá trình sống của một người và chỉ hiện diện trong các tế bào ung thư.
Những đột biến này có khả năng là "tăng chức năng", bởi vì chúng dẫn đến sản xuất ra phiên bản protein SETBP1 hoạt động quá mức. Mặc dù cơ chế chính xác gây bệnh vẫn chưa rõ ràng, người ta tin rằng protein SETBP1 hoạt động quá mức sẽ làm tăng hoạt động của một số gen, từ đó cho phép tế bào máu bất thường phát triển và phân chia không kiểm soát rồi hình thành ung thư.
Các tên gọi khác
- KIAA0437
- SEB
- SET-binding protein
- SET-binding protein isoform a
- SET-binding protein isoform b
- SETBP_HUMAN
References
- Genetic Testing Information. SETBP1 SET binding protein 1 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved June 9, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/26040
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SET-BINDING PROTEIN 1; SETBP1. Retrieved June 9, 2022 from https://omim.org/entry/611060
- National Library of Medicine. SETBP1 gene. Retrieved June 9, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/setbp1/