Tế bào ung thư khác tế bào thường thế nào?

Định nghĩa ung thư

Ung thư là một căn bệnh trong đó một số tế bào của cơ thể phát triển không kiểm soát và lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể.

Cơ thể con người được tạo thành từ hàng nghìn tỷ tế bào nên ung thư có thể phát sinh ở hầu hết mọi nơi trong cơ thể. Thông thường, các tế bào của con người phát triển và nhân lên (quá trình phân chia tế bào) để hình thành các tế bào mới theo nhu cầu của cơ thể. Khi các tế bào già đi hoặc hư hỏng, chúng chết đi và được thay thế bởi các tế bào mới khỏe mạnh.

Đôi khi quy trình này bị phá vỡ dẫn đến các tế bào bất thường hoặc hư hỏng phát triển và nhân lên không theo trật tự. Những tế bào này có thể hình thành các khối u hay những cục mô. Các khối u có thể là ung thư hoặc không phải ung thư (lành tính).

Các khối u ung thư lây lan hoặc xâm lấn vào các mô lân cận và có thể di chuyển đến những nơi xa hơn trong cơ thể để hình thành các khối u mới (di căn). Các khối u ung thư cũng còn được gọi là khối u ác tính. Nhiều loại ung thư hình thành các khối u rắn, tuy nhiên ung thư máu như bệnh bạch cầu thì không.

Các khối u lành tính không lây lan hoặc xâm lấn vào các mô lân cận. Sau khi được loại bỏ, các khối u lành tính thường không phát triển trở lại, trong khi các khối u ung thư đôi khi tái phát. Tuy nhiên, một số các khối u lành tính có thể to về kích thước nên gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng như các khối u lành tính trong não.

Tế bào ung thư khác tế bào bình thường

Tế bào ung thư là những tế bào bị lỗi, chúng không còn phản ứng với các tín hiệu kiểm soát quá trình phát triển và chết của tế bào. Tế bào ung thư bắt nguồn từ trong các mô khi chúng phát triển và phân chia, chúng khác xa tế bào bình thường. Theo thời gian, các tế bào ung thư ngày càng chống lại các biện pháp kiểm soát duy trì mô bình thường, cuối cùng chúng phân chia nhanh hơn các tế bào sinh trưởng của chúng và ít phụ thuộc hơn vào các tín hiệu từ những tế bào khác. Các tế bào ung thư thậm chí còn thoát khỏi cái chết lập trình của tế bào (apoptosis), mặc dù chúng là mục tiêu chính cho cái chết được định sẵn. Trong giai đoạn cuối của ung thư, các tế bào phá vỡ ranh giới mô bình thường và di căn đến các vị trí mới trong cơ thể.

Tế bào ung thư khác biệt về nhiều mặt so với với tế bào bình thường. Ví dụ, tế bào ung thư có các đặc điểm sau:

• Phát triển khi chưa được phép. Các tế bào bình thường chỉ phát triển khi chúng nhận được tín hiệu bắt đầu.
• Bỏ qua tín hiệu ra lệnh ngừng phân chia hoặc chết đi (quá trình chết tế bào định sẵn hay quá trình apoptosis).
• Xâm nhập vùng lân cận và lan sang các nơi khác trên cơ thể. Các tế bào bình thường ngừng phát triển khi chúng gặp các tế bào khác, hầu hết các tế bào bình thường không di chuyển xung quanh cơ thể.
• Bảo các mạch máu phát triển về phía khối u. Các mạch máu này cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho khối u cũng như loại bỏ các chất thải từ khối u.
• Ẩn mình khỏi hệ miễn dịch. Hệ miễn dịch thường loại bỏ các tế bào bị hư hỏng hoặc bất thường.
• Đánh lừa hệ miễn dịch để tiếp tục tồn tại và phát triển. Ví dụ, một số tế bào ung thư thuyết phục các tế bào miễn dịch bảo vệ khối u thay vì tấn công nó.
• Tích lũy nhiều đột biến trong nhiễm sắc thể của chúng, như lặp đoạn hay mất đoạn nhiễm sắc thể. Một số tế bào ung thư có số lượng nhiễm sắc thể gấp đôi bình thường.
• Phụ thuộc vào các chất dinh dưỡng khác với tế bào bình thường. Ngoài ra, một số tế bào ung thư tạo ra năng lượng từ các chất dinh dưỡng theo một cách khác với hầu hết các tế bào bình thường, cho phép các tế bào ung thư phát triển nhanh hơn.

Các tế bào ung thư lắm lúc phụ thuộc rất nhiều vào những hành vi bất thường này đến nỗi chúng không thể tồn tại nếu không làm như vậy. Các nhà nghiên cứu đã tận dụng những hành vi đó để phát triển các liệu pháp nhắm vào các đặc điểm bất thường của tế bào ung thư. Ví dụ, một số liệu pháp điều trị ung thư ngăn chặn các mạch máu phát triển về phía khối u nhằm bỏ đói khối u, không cho chúng hấp thu các chất dinh dưỡng cần thiết.

Ung thư phát sinh từ đâu?

Các đột biến gen tích lũy theo thời gian bắt nguồn từ nhiều sự kiện độc lập. Do đó, con đường dẫn đến ung thư bao gồm nhiều bước. Trên thực tế, nhiều nhà khoa học xem sự tiến triển của ung thư như một quá trình vi cách mạng.

Nói một cách dễ hiểu như sau: Khi một đột biến mang lại lợi thế phát triển cho tế bào ung thư, nó có thể tạo ra nhiều bản sao của chính nó hơn so với tế bào bình thường, sau đó con cái của nó vượt trội hơn những đồng loại không phải ung thư trong cuộc cạnh tranh về tài nguyên. Sau đó, đột biến thứ hai cung cấp cho tế bào ung thư một lợi thế sinh sản khác, từ đó tăng cường lợi thế cạnh tranh của nó hơn nữa. Cuối cùng, nếu các lần kiểm tra quan trọng bị bỏ sót hoặc những gen sửa chữa bị hỏng, thiệt hại tích lũy ngày một nhiều thêm. Quá trình này tiếp tục với mọi đột biến mới mang lại những lợi ích như vậy, chính là động lực thúc đẩy sự tiến hóa của các sinh vật không chỉ tế bào ung thư.

Tế bào ung thư di căn

Trong giai đoạn đầu của ung thư, các khối u thường lành tính và nằm trong giới hạn của mô. Tuy nhiên, khi các khối u phát triển và trở thành ác tính, chúng có khả năng phá vỡ ranh giới và xâm lấn các mô liền kề.

Các tế bào ung thư xâm lấn thường tiết ra protease cho phép chúng phân hủy chất nền ngoại bào tại ranh giới của mô. Protein cũng cung cấp cho các tế bào ung thư khả năng tạo ra các lối đi mới trong mô. Ví dụ: chúng có thể chia nhỏ các điểm kết nối tế bào, do đó được quyền xâm nhập vào lãnh thổ mới.

Di căn (metastasis nghĩa đen “nơi ở mới”) là một trong những giai đoạn cuối của ung thư. Trong giai đoạn này, các tế bào ung thư đi vào máu hoặc hệ bạch huyết và di chuyển đến một vị trí mới trong cơ thể, nơi chúng bắt đầu phân chia và tạo nền tảng cho các khối u thứ phát. Không phải tất cả các tế bào ung thư đều có thể di căn. Để lây lan theo cách này, các tế bào phải có khả năng xuyên qua những rào cản của cơ thể để xâm nhập và thoát ra khỏi mạch máu hoặc mạch bạch huyết. Ngay cả khi di cư, các tế bào ung thư di căn cũng phải đối mặt với những trở ngại khi cố gắng phát triển ở vĩ trí mới.

Lời kết

Ung thư là sự phát triển không được kiểm soát của tế bào. Các đột biến trong gen có thể gây ung thư bằng cách đẩy nhanh tốc độ phân chia tế bào hoặc ức chế các công đoạn kiểm soát của hệ thống, như thao túng chu kỳ tế bào hoặc chết tế bào theo chương trình. Khi một số lượng tế bào ung thư phát triển, nó có thể phát triển thành một khối u. Tế bào ung thư cũng có thể xâm lấn các mô lân cận, thậm chí đôi khi vỡ ra và di chuyển đến các bộ phận khác của cơ thể, dẫn đến hình thành các khối u tại các vị trí mới.