Gen WAS
Gen WAS nằm trên nhiễm sắc thể X, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein WASP trong tất cả các tế bào máu.
Chức năng chính
WASP tham gia truyền tín hiệu từ bề mặt tế bào máu đến khung tế bào actin—mạng lưới các sợi tạo nên khung cấu trúc của tế bào. Tín hiệu WASP kích hoạt tế bào di chuyển và gắn vào các tế bào cũng như mô khác. Trong tế bào bạch cầu, tín hiệu này cho phép khung tế bào actin thiết lập tương tác giữa các tế bào và những tác nhân ngoại lai mà chúng nhắm đến.
Đột biến gây bệnh
Hội chứng Wiskott-Aldrich
Hơn 350 đột biến gen WAS gây ra hội chứng Wiskott-Aldrich, người bệnh có hệ miễn dịch bất thường (suy giảm miễn dịch) và giảm khả năng hình thành huyết khối dẫn đến các đợt chảy máu kéo dài.
Phần lớn đột biến dẫn đến một phiên bản WASP có kích thước ngắn bất thường và không hoạt động hoặc ngăn cản tạo ra bất kỳ WASP nào. Do đó, WASP không thể chuyển tiếp tín hiệu cho khung tế bào actin để hoạt động và phát triển các tế bào máu.
Các tế bào bạch cầu thiếu WASP sẽ giảm khả năng phản ứng với môi trường và giảm hình thành các khớp thần kinh miễn dịch. Do đó, tế bào bạch cầu kém phản ứng với những tác nhân ngoại lai, từ đó dẫn đến nhiều vấn đề về miễn dịch liên quan đến hội chứng Wiskott-Aldrich. Tương tự, khi tiểu cầu thiếu chức năng WASP, chúng giảm phát triển. tiểu cầu giảm kích thước và chết sớm dẫn đến các vấn đề chảy máu. Các tế bào bạch cầu và tiểu cầu suy yếu gây ra tình trạng suy giảm miễn dịch và các vấn đề chảy máu đặc trưng của hội chứng Wiskott-Aldrich.
Xem thêm Hội chứng Wiskott-AldrichGiảm tiểu cầu liên-kết-X
Hơn 60 đột biến gen WAS gây ra chứng giảm tiểu cầu liên-kết-X với biểu hiện giảm số lượng và kích thước của tiểu cầu, dẫn đến các đợt chảy máu kéo dài. Người bệnh cũng có thể gặp các vấn đề miễn dịch như tăng khả năng nhiễm trùng.
Đa số đột biến gen WAS thay đổi các axit amin trong WASP. Chúng thường dẫn đến một phiên bản protein bị biến đổi không thể chuyển tiếp tín hiệu hiệu quả từ màng tế bào đến khung tế bào actin. Với những người bị giảm tiểu cầu liên kết X, vấn đề về tín hiệu này chủ yếu ảnh hưởng đến sự phát triển của tiểu cầu. Trong một số trường hợp, các tế bào bạch cầu bị ảnh hưởng. Khi chức năng WASP trong tế bào bạch cầu bị suy giảm, các tế bào này kém phản ứng với những yếu tố ngoại lai và rối loạn miễn dịch dễ xảy ra hơn.
Vài đột biến gen WAS gây ra chứng giảm tiểu cầu liên-kết-X với một số trường hợp và hội chứng Wiskott-Aldrich với những người khác. Chúng thường ngăn chặn sản xuất bất kỳ WASP nào. Người ta chưa rõ vì sao một số trường hợp mang những đột biến này có các đặc điểm tương đối nhẹ của chứng giảm tiểu cầu liên-kết-X, trong khi những người khác có các triệu chứng nghiêm trọng của hội chứng Wiskott-Aldrich. Bởi vì các đặc điểm chồng chéo và cùng một nguyên nhân di truyền, hội chứng Wiskott-Aldrich, giảm tiểu cầu liên-kết-X và giảm bạch cầu trung tính bẩm sinh nghiêm trọng đôi khi được gọi chung là các rối loạn liên quan đến WAS.
Xem thêm Giảm tiểu cầu liên-kết-XCác tên gọi khác
- IMD2
- WASP
- WASP_HUMAN
- WASPA
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. WASP actin nucleation promoting factor [Homo sapiens (human)]. Retrieved July 26, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/7454/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. WASP ACTIN NUCLEATION PROMOTING FACTOR; WAS. Retrieved July 26, 2023 from https://omim.org/entry/300392
- National Library of Medicine. WAS gene. Retrieved July 26, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/was/