Thông minh có do gen di truyền?
Giống như hầu hết các khía cạnh của hành vi và nhận thức của con người, trí thông minh là một đặc điểm phức tạp chịu ảnh hưởng của cả yếu tố di truyền và môi trường.
Trí thông minh là một thách thức cho giới nghiên cứu, một phần vì nó có thể được xác định và đo lường theo nhiều cách khác nhau. Hầu hết các định nghĩa về trí thông minh bao gồm khả năng học hỏi kinh nghiệm và thích ứng với môi trường thay đổi. Các yếu tố của trí thông minh bao gồm khả năng suy luận, lập kế hoạch, giải quyết vấn đề, suy nghĩ trừu tượng và nắm bắt những ý tưởng phức tạp. Nhiều nghiên cứu dựa trên một thước đo trí thông minh được gọi là chỉ số thông minh (IQ).
Nhiều nghiên cứu được tiến hành để tìm kiếm các gen liên kết với trí thông minh, tập trung vào những điểm tương đồng và khác biệt về chỉ số IQ trong các gia đình, đặc biệt là xem xét các con nuôi và các cặp song sinh. Những nghiên cứu này cho rằng yếu tố di truyền tạo nền tảng cho khoảng 50% sự khác biệt về trí thông minh giữa các cá thể. Các nghiên cứu khác đã kiểm tra các đột biến trên toàn bộ bộ gen của nhiều người (một cách tiếp cận được gọi là Nghiên cứu liên kết toàn bộ bộ gen hoặc GWAS) để xác định xem liệu có vùng gen cụ thể nào liên quan đến chỉ số IQ hay không. Tuy nhiên, kết quả không xác định được chính xác được gen cụ thể đóng vai trò chính trong sự khác biệt về trí thông minh. Có khả năng là một số lượng lớn gen có liên quan, mỗi gen chỉ đóng góp một phần nhỏ vào trí thông minh của một người.
Trí thông minh cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của môi trường. Các yếu tố liên quan đến môi trường gia đình của một đứa trẻ và cách nuôi dạy con cái, giáo dục và sự sẵn có của các nguồn tài liệu học tập và chế độ dinh dưỡng, tất cả đều góp phần vào trí thông minh. Môi trường và gen di truyền của một người ảnh hưởng qua lại nên khó có thể phân biệt tác động của môi trường với tác động của di truyền. Ví dụ: nếu chỉ số IQ của một đứa trẻ tương tự như của cha mẹ chúng thì sự giống nhau liệu có phải do yếu tố di truyền từ cha mẹ sang con cái, hay do các yếu tố môi trường chung hoặc là do cả hai? Rõ ràng là cả yếu tố môi trường và di truyền đều góp phần quyết định trí thông minh của một đứa trẻ.
References
- U.S. National Library of Medicine. Is intelligence determined by genetics? Retrieved January 8, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/understanding/traits/intelligence/