Gen ABCC8
Gen ABCC8 nằm trên nhiễm sắc thể số 11, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein thụ thể sulfonylurea 1 (Sulfonylurea Receptor 1 – SUR1). Protein SUR1 là một phần của kênh kali nhạy cảm với ATP (ATP-sensitive potassium – K-ATP) có mặt trên màng tế bào beta của tuyến tụy.
Chức năng chính
Tế bào beta tiết ra insulin - một loại hormone giúp kiểm soát mức đường huyết. Insulin điều chỉnh lượng đường được vận chuyển từ máu đi vào các tế bào để sử dụng làm năng lượng. Kênh K-ATP kiểm soát insulin ra khỏi tế bào beta và vào máu. Các kênh này mở và đóng theo lượng glucose trong máu, từ đó điều phối giải phóng insulin và kiểm soát mức đường huyết. Khi các kênh này đóng lại, tế bào beta kích hoạt giải phóng insulin.
Đột biến gây bệnh
Tăng insulin bẩm sinh
Hơn 300 đột biến gen ABCC8 gây ra chứng tăng insulin bẩm sinh (congenital hyperinsulinism). Bệnh thường xuyên gây ra các đợt hạ đường huyết và giảm năng lượng. Hầu hết các đột biến làm thay đổi các axit amin trong protein SUR1.
Một số đột biến ABCC8 ngăn không cho protein SUR1 đến màng tế bào, từ đó cản trở hoạt động của kênh K-ATP. Các đột biến khác can thiệp vào chức năng của kênh K-ATP hoặc phản ứng của kênh với các phân tử bên ngoài. Kênh K-ATP bị mất chức năng dẫn đến tế bào beta liên tục giải phóng insulin khiến lượng đường trong máu giảm mạnh. Nếu không được điều trị, hạ đường huyết do tăng insulin bẩm sinh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thiểu năng trí tuệ và động kinh.
Xem thêm Tăng insulin bẩm sinhTiểu đường sơ sinh thể vĩnh viễn
Ít nhất 14 đột biến gen ABCC8 đã được xác định ở những người mắc bệnh tiểu đường sơ sinh (permanent neonatal diabetes mellitus). Người bệnh thường nhẹ cân và tăng đường huyết trong 6 tháng đầu đời.
Đột biến gen ABCC8 gây ra bệnh tiểu đường ở trẻ sơ sinh làm thay đổi các axit amin trong trình tự protein. Những đột biến này làm các kênh K-ATP không đóng lại, khiến cho các tế bào beta giảm tiết insulin và khả năng kiểm soát lượng đường trong máu cũng bị suy giảm.
Xem thêm Tiểu đường sơ sinh thể vĩnh viễnTiểu đường khởi phát tuổi trưởng thành
Các vấn đề khác
Một tình trạng gọi là tiểu đường sơ sinh tạm thời có các đột biến khác trên gen ABCC8, đột biến này có ảnh hưởng tương đối nhẹ đến chức năng kênh K-ATP so với đột biến ở bệnh tiểu đường sơ sinh. Trẻ bị tăng đường huyết trong 6 tháng đầu và trở lại bình thường sau 18 tháng tuổi. Tuy nhiên, người bệnh thường tăng đường huyết trở lại ở tuổi vị thành niên hoặc đầu tuổi trưởng thành. Như ở bệnh tiểu đường sơ sinh, đột biến gen ABCC8 gây ra bệnh tiểu đường sơ sinh tạm thời cản trở đóng kênh K-ATP khiến giảm giải phóng insulin.
Một số nghiên cứu cho rằng các biến thể trên gen ABCC8 có liên quan đến nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Mặc dù những thay đổi trên gen ABCC8 có thể liên quan đến bệnh tiểu đường loại 2, nhưng các yếu tố lối sống, môi trường và di truyền kết hợp cũng góp phần tăng nguy cơ mắc bệnh.
Các tên gọi khác
- ABC36
- ABCC8_HUMAN
- Cassette liên kết ATP, phân họ C (CFTR / MRP), thành viên 8
- Cassette liên kết ATP, tiểu họ C, thành viên 8
- MRP8
- SUR
- SUR1
- TNDM2
References
- NCBI Gene. ABCC8 ATP binding cassette subfamily C member 8. Retrieved May 5, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/6833
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. ATP-BINDING CASSETTE. Retrieved May 5, 2021 from https://omim.org/entry/600509
- U.S National Library of Medicine. ABCC8 gene. Retrieved May 5, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/abcc8/