Gen KRT14
Gen KRT14 nằm trên nhiễm sắc thể 17, cung cấp hướng dẫn tạo ra protein keratin 14. Keratin là một nhóm các protein dạng sợi cứng tạo thành khung cấu trúc của một số tế bào như da, tóc và móng tay. Keratin 14 được sản xuất trong các tế bào sừng tại lớp ngoài cùng của da (biểu bì).
Chức năng chính
Keratin 14 kết hợp với keratin 5 (một loại protein tương tự được sản xuất từ gen KRT5) để tạo thành các sợi trung gian keratin. Những sợi này tập hợp thành mạng lưới chắc chắn để gắn các tế bào sừng lại với nhau và neo giữ lớp biểu bì với các lớp da bên dưới. Mạng lưới các sợi trung gian keratin cung cấp sức mạnh và khả năng phục hồi cho da, đồng thời bảo vệ da khỏi không bị tổn thương do ma sát và các tác động vật lý hàng ngày khác.
Ngoài ra, người ta cho rằng keratin 14 có thể tham gia vào quá trình hình thành tuyến mồ hôi và các đường vân có hoa văn trên da tay và chân. Những đường vân này là cơ sở cho dấu vân tay riêng của mỗi người.
Đột biến gây bệnh
Bệnh ly thượng bì bóng nước thể đơn giản
Hơn 60 đột biến gen KRT14 gây ra bệnh ly thượng bì bóng nước thể đơn giản (epidermolysis bullosa simplex), người bệnh có làn da rất mỏng manh và dễ phồng rộp. Phần lớn đột biến thay đổi các axit amin được sử dụng để tạo ra keratin 14. Loại Dowling-Meara là dạng nghiêm trọng nhất của bệnh ly thượng bì bóng nước, nguyên nhân do một số thay đổi trong vùng keratin 14 gây ra. Những vùng này rất quan trọng đối với quá trình tổng hợp sợi trung gian keratin bình thường. Các dạng bệnh nhẹ hơn bao gồm dạng cục bộ (trước đây gọi là dạng Weber-Cockayne) và dạng tổng quát (trước đây gọi là dạng Koebner) thường do đột biến gen ảnh hưởng đến các vùng ít quan trọng hơn trên protein.
Các đột biến gen KRT14 thay đổi cấu trúc và chức năng của keratin 14, nên protein keratin 14 kết hợp với keratin 5 không hiệu quả cũng như ảnh hưởng đến quá trình lắp ráp mạng lưới sợi trung gian keratin. Những đột biến gây ra dạng nghiêm trọng làm gián đoạn đáng kể quá trình lắp ráp các sợi trung gian keratin, trong khi các đột biến gây ra dạng nhẹ hơn chỉ làm suy yếu quá trình lắp ráp sợi keratin với mức độ thấp hơn. Sự gián đoạn trong mạng lưới này làm cho các tế bào sừng trở nên mỏng manh và dễ bị vỡ. Khi người bệnh gặp chấn thương nhỏ trên da như chà xát hoặc trầy xước, các tế bào này có thể bị phá vỡ, từ đó mụn nước xuất hiện và gây đau đớn.
Hội chứng Naegeli-Franceschetti-Jadassohn
Một số đột biến gen KRT14 gen gây ra hội chứng Naegeli-Franceschetti-Jadassohn/ bệnh đa sắc tố lưới (Naegeli-Franceschetti-Jadassohn syndrome/dermatopathia pigmentosa reticularis). Hội chứng này là một dạng hiếm gặp của chứng loạn sản ngoài tử cung. Chúng bao gồm một nhóm khoảng 150 bệnh ngoài da với biểu hiện phát triển bất thường của các mô ngoài tử cung như da, tóc, móng, răng và tuyến mồ hôi. Hội chứng Naegeli-Franceschetti-Jadassohn và bệnh đa sắc tố lưới ban đầu được tách riêng thành hai bệnh. Tuy nhiên, hiện nay chúng thường được xem như cùng một dạng bệnh.
Đột biến gen KRT14 dẫn đến giảm lượng keratin 14 trong tế bào sừng. Cơ thể thiếu protein keratin 14 nên các tế bào tại lớp biểu bì chết đi theo quá trình apoptosis. Do đó, quá trình hình thành cũng như cấu trúc bình thường của các mô ngoài tử cung bị ảnh hưởng, cuối cùng người bệnh biểu hiện các triệu chứng đặc trưng trên da và móng. Tuy nhiên, người ta vẫn chưa rõ thiếu keratin 14 có tác động như thế nào đến quá trình hình thành các mảng tăng sắc tố dạng lưới trên da.
Xem thêm Hội chứng Naegeli-Franceschetti-JadassohnCác tên gọi khác
- K14
- CK14
- EBS3
- EBS4
- Keratin-14
- Cytokeratin 14
- K1C14_HUMAN
- Keratin 14, type I
- Keratin, type I cytoskeletal 14
- Keratin 14 (epidermolysis bullosa simplex, Dowling-Meara, Koebner)
Tài liệu tham khảo
- Genetic Testing Information. KRT14 Gene Dermatopathia pigmentosa reticularis NGS Genetic DNA Test. Retrieved April 15, 2024 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/tests/606868/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. KERATIN 14, TYPE I; KRT14. Retrieved April 15, 2024 from https://omim.org/entry/148066
- U.S National Library of Medicine. KRT14 gene. Retrieved April 15, 2024 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/krt14/