Gen SLC2A9
Gen SLCA29 nằm trên nhiễm sắc thể số 4, cung cấp hướng dẫn tạo ra một protein gọi là chất vận chuyển glucose 9 (Glucose Transporter 9 – GLUT9) chủ yếu có trong thận, đặc biệt trong các cấu trúc được gọi là ống lượn gần. Những cấu trúc này giúp tái hấp thu vào máu các chất dinh dưỡng cần thiết, nước và các vật liệu khác, cũng như bài tiết chất thải vào nước tiểu.
Chức năng chính
Trong các ống gần, protein GLUT9 giúp tái hấp thu hoặc bài tiết urat, một sản phẩm phụ của một số phản ứng sinh hóa thông thường trong cơ thể. Trong máu, nó hoạt động như một chất chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tác động gây hại của các phân tử không ổn định gọi là gốc tự do. Khi cơ thể cần nhiều urat hơn, protein GLUT9 sẽ giúp tái hấp thu vào máu. Phần lớn urat được lọc qua thận rồi tái hấp thu vào máu, khoảng 10% thải vào nước tiểu.
Protein GLUT9 cũng tham gia quy trình tái hấp thu và bài tiết đường đơn.
Đột biến gây bệnh
Hypouricemia thận
Ít nhất 17 đột biến trên gen SLC2A9 gây ra chứng hypouricemia thận, dẫn đến giảm urat trong máu. Hypouricemia thận thường không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào nhưng có thể dẫn đến sỏi thận, tiểu ra máu hoặc đau và buồn nôn sau khi tập thể dục. Hầu hết các đột biến đều thay thế một số axit amin trong protein GLUT9 và làm giảm mạnh hoặc loại bỏ phần lớn khả năng tái hấp thu urat vào máu của protein. Cuối cùng, quá nhiều urat thất thoát qua nước tiểu. Mặc dù chưa rõ làm thế nào nồng độ urat thay đổi dẫn đến các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh, nhưng có khả năng do thiếu đi đặc tính chống oxy hóa của urat kết hợp với sự gia tăng urat đi qua thận để thải ra nước tiểu góp phần gây ra các biểu hiện đặc trưng của bệnh.
Bệnh gút (gout)
Những thay đổi trên gen SLC2A9 có liên quan đến bệnh gút, một dạng viêm khớp. Bệnh gút phát triển khi nồng độ urat trong máu tăng cao (tăng axit uric máu) dẫn đến các tinh thể urat hình thành trong khớp, gây ra phản ứng viêm từ hệ miễn dịch.
Các thay đổi gen SLC2A9 liên quan đến bệnh gút có thể làm tăng sản xuất một dạng protein GLUT9 ngắn hơn 28 axit amin so với phiên bản dài đầy đủ. Phiên bản GLUT9 ngắn hơn này tái hấp thu urate vào máu dễ dàng hơn so với phiên bản đầy đủ. Protein GLUT9 ngắn làm tăng nồng độ urat trong máu và giảm thải ra nước tiểu. Cuối cùng, urat có thể tích tụ trong các khớp dưới dạng tinh thể, dẫn đến viêm khớp làm người bệnh đau đớn.
Mặc dù đột biến trên gen SLC2A9 có thể làm thay đổi nồng độ urat trong cơ thể, nhưng chưa đủ để gây ra bệnh gút. Các yếu tố như chế độ ăn uống, di truyền và môi trường kết hợp cũng đóng góp vào nguy cơ phát triển căn bệnh phức tạp này.
Xem thêm Bệnh gútCác tên gọi khác
- glucose transporter type 9
- GLUT-9
- GLUT9
- GLUTX
- human glucose transporter-like protein-9
- solute carrier family 2 (facilitated glucose transporter), member 9
- solute carrier family 2, facilitated glucose transporter member 9
- UAQTL2
- urate voltage-driven efflux transporter 1
- URATv1
References
- Genetic Testing Information. SLC2A9 solute carrier family 2 member 9 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved October 30, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/56606
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SOLUTE CARRIER FAMILY 2 (FACILITATED GLUCOSE TRANSPORTER), MEMBER 9; SLC2A9. Retrieved October 30, 2021 from https://omim.org/entry/606142
- U.S National Library of Medicine. SLC2A9 gene. Retrieved October 30, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/slc2a9/