Gen SLC40A1
Gen SLC40A1 nằm trên nhiễm sắc thể số 2, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein gọi là ferroportin.
Chức năng chính
Ferroportin tham gia vào quá trình hấp thụ sắt mà cơ thể nhận được từ thức ăn. Sắt được hấp thụ qua thành ruột non vào máu, sau đó được ferroportin vận chuyển. Sắt được máu đưa đến các mô và cơ quan trong cơ thể. Ferroportin cũng vận chuyển sắt ra khỏi các tế bào miễn dịch chuyên biệt (tế bào nội mô lưới - reticuloendothelial cell) trong gan, lá lách và tủy xương. Lượng sắt hấp thụ trong quá trình tiêu hóa phụ thuộc vào lượng sắt vận chuyển từ ruột và tế bào nội mô lưới.
Lượng ferroportin có sẵn để vận chuyển sắt được kiểm soát bởi protein hepcidin. Hepcidin liên kết với ferroportin và phá vỡ nó khi nguồn cung cấp sắt trong cơ thể diễn ra bình thường. Khi cơ thể thiếu sắt, nồng độ hepcidin giảm nên có nhiều ferroportin hơn để vận chuyển sắt vào máu.
Đột biến gây bệnh
Bệnh huyết sắc tố di truyền
Hơn 37 đột biến gen SLC40A1 gây ra một dạng bệnh huyết sắc tố di truyền được gọi là bệnh ferroportin, đôi khi còn được gọi là bệnh huyết sắc tố loại 4 (type 4 hemochromatosis) thường bắt đầu ở tuổi trưởng thành. Bệnh khiến cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt từ thực phẩm, do đó sắt dư thừa tích tụ đến mức gây hại cho các mô và cơ quan của cơ thể.
Hầu như tất cả các đột biến gen SLC40A1 đều thay đổi một axit amin trong ferroportin. Các protein ferroportin bất thường không thể vận chuyển và giải phóng sắt từ tế bào nội mô ruột hoặc lưới. Do đó, cơ chế điều hòa nồng độ sắt trong cơ thể bị suy giảm, dẫn đến tình trạng thừa sắt đến mức gây hại cho các mô và cơ quan trong cơ thể.
Xem thêm Bệnh huyết sắc tố di truyềnQuá tải sắt Châu Phi
Một số nghiên cứu cho thấy một biến thể gen SLC40A1 làm tăng nhẹ nguy cơ tăng dự trữ sắt ở những người gốc Châu Phi. Tác động này dường như rõ ràng hơn ở nam giới, nguyên nhân có thể liên quan đến sự khác biệt về giới tính trong quá trình xử lý sắt.
Biến thể gen SLC40A1 thay thế axit amin glutamine bằng histidine tại vị trí 248 trong trình tự protein ferroportin (Gln248His hoặc Q248H). Nó hiện diện trong 5-20% người gốc Phi nhưng thường không được tìm thấy trong các quần thể khác. Biến thể Q248H có thể ảnh hưởng đến cách ferroportin điều chỉnh nồng độ sắt trong cơ thể, dẫn đến tăng nguy cơ thừa sắt Châu Phi. Người mang biến thể có nguy cơ cao mắc bệnh, nhưng không hẳn bị bệnh. Không phải tất cả những người mắc bệnh đều có đột biến gen và không phải tất cả những người mang đột biến này đều mắc bệnh.
Xem thêm Quá tải sắt Châu PhiCác tên gọi khác
- Ferroportin 1
- FPN1
- HFE4
- IREG1
- Iron regulated gene 1
- Iron-regulated transporter 1
- MTP1
- S40A1_HUMAN
- SLC11A3
- Solute carrier family 11 (proton-coupled divalent metal ion transporters), member 3
- solute carrier family 40 (iron-regulated transporter), member 1
References
- Genetic Testing Information. SLC40A1 solute carrier family 40 member 1 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved August 23, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/30061
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SOLUTE CARRIER FAMILY 40 (IRON-REGULATED TRANSPORTER), MEMBER 1; SLC40A1. Retrieved August 23, 2022 from https://omim.org/entry/604653
- National Library of Medicine. SLC40A1 gene. Retrieved August 23, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/slc40a1/