Virus HPV gây ung thư cổ tử cung như thế nào?
HPV là gì?
HPV (Human papillomavirus) là một loại virus phổ biến lây truyền qua đường tình dục. Có hơn 100 loại HPV, một số loại không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, số khác gây ra bệnh sùi mào gà. Các loại HPV nguy hiểm hơn có thể dẫn đến ung thư cho cả phụ nữ và đàn ông, bao gồm ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, hậu môn, dương vật và cổ họng.
HPV lây truyền giữa người với người qua bộ phận sinh dục hoặc tiếp xúc da với da. Cả nam giới và nữ giới đều có thể bị nhiễm HPV và lan truyền nó. Thông thường, họ không biết mình đã bị nhiễm, nên không ý thức được mình đang vô tình lây cho người khác. Gần như tất cả những người đã quan hệ tình dục sẽ bị nhiễm HPV vào một thời điểm nào đó trong đời.
Phần lớn các loại HPV gây ra mụn nước trên da, chẳng hạn như trên cánh tay, ngực, bàn tay và bàn chân. Đây là những mụn nước thông thường, không phải mụn cóc sinh dục (sùi mào gà).
HPV sinh dục
HPV lây truyền qua đường tình dục được chia thành hai nhóm: nguy cơ thấp và nguy cơ cao.
- HPV nguy cơ thấp đa số không gây bệnh, một số chủng có thể gây ra nốt sần trên hoặc xung quanh bộ phận sinh dục, hậu môn, miệng hoặc cổ họng.
- HPV nguy cơ cao có thể gây ra một số loại ung thư. Có khoảng 14 chủng HPV nguy cơ cao bao gồm HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 và 68. Trong số này, HPV16 và HPV18 là thủ phạm chính cho đa số các bệnh ung thư liên quan đến HPV.
HPV lây nhiễm ra sao?
HPV sinh dục lây lan chủ yếu do tiếp xúc trực tiếp da với da trong hoạt động tình dục qua ngã âm đạo, miệng hoặc hậu môn. Chúng không lây lan qua máu hoặc chất dịch cơ thể. Chúng có thể lây lan ngay cả khi người bị nhiễm bệnh không có dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng.
Bất kỳ ai đã quan hệ tình dục đều có thể bị nhiễm HPV ngay cả khi chỉ có một bạn tình, nhưng khả năng lây nhiễm cao hơn với những người có nhiều bạn tình.
Virus cũng có thể lây lan khi tiếp xúc bộ phận sinh dục mà không quan hệ tình dục nhưng không phổ biến. Một số loại HPV sinh dục có thể lây khi quan hệ bằng miệng hoặc bằng tay và những đường nhiễm HPV chưa biết đến.
HPV không lây từ:
- Ghế nhà vệ sinh
- Ôm hoặc nắm tay
- Hồ bơi hoặc bồn tắm nước nóng
- Dùng chung đũa muỗng hoặc đồ dùng
- Dính bẩn
Trường hợp lây từ mẹ sang con khi sinh nở là rất hiếm nhưng có thể xảy ra. Khi đó, HPV có thể gây ra mụn nước trong ống thở của trẻ sơ sinh (khí quản và phế quản) và phổi, được gọi là u nhú đường hô hấp. Những u nhú này cũng có thể phát triển trong thanh quản. Cả hai bệnh nhiễm trùng này đều nguy hiểm tính mạng.
HPV phổ biến thế nào?
HPV là một loại virus rất phổ biến, gần tương đương virus cảm cúm. Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) ước tính khoảng 80 triệu người đang bị nhiễm HPV tại Hoa Kỳ và khoảng 14 triệu người nhiễm mới mỗi năm. Đa phần đàn ông và phụ nữ đã từng quan hệ tình dục đều nhiễm ít nhất một loại HPV sinh dục tại một thời điểm nào đó trong đời.
Trong đa số trường hợp, HPV bị hệ miễn dịch tiêu diệt. Nhưng đôi khi virus không biến mất mà vẫn tồn tại kéo dài thành mãn tính, đặc biệt một số loại HPV nguy cơ cao có thể gây ung thư theo thời gian.
Có thể ngăn ngừa HPV?
HPV rất phổ biến, vì vậy cách duy nhất để không nhiễm bệnh là tránh hoàn toàn tiếp xúc những bộ phận có thể bị nhiễm trùng (miệng, hậu môn và bộ phận sinh dục) với người khác. Nghĩa là không quan hệ tình dục qua đường âm đạo, miệng hoặc hậu môn, cũng như không cho phép những khu vực đó tiếp xúc với da người khác.
Vaccine HPV có thể ngăn ngừa các loại HPV nguy cơ cao gây ung thư và sùi mào gà, mặc dù vaccine hiệu quả nhất khi được tiêm trong độ tuổi thiếu niên (từ 9 đến 12 tuổi).
Nếu còn sinh hoạt tình dục, hãy hạn chế số lượng bạn tình và tránh những người đã quan hệ với nhiều người, như vậy một người có thể giảm nguy cơ phơi nhiễm với HPV sinh dục. Tuy nhiên, vì HPV rất phổ biến, quan hệ tình dục chỉ với một người cũng có nguy cơ mắc bệnh.
Bao cao su là một biện pháp hiệu quả, nhưng HPV có thể tồn tại trên phần da không được bao cao su che phủ nên bao cao su phải được sử dụng từ đầu đến cuối lúc quan hệ. Virus có thể lây lan khi tiếp xúc trực tiếp da với da trước khi đeo bao cao su. Tuy nhiên, bao cao su rất hữu ích để chống lại các bệnh khác lây lan qua hoạt động tình dục như HIV.
Thông thường, không thể biết ai bị nhiễm HPV sinh dục. HPV phổ biến đến mức ngay cả khi sử dụng các biện pháp này cũng không đảm bảo không bị nhiễm, nhưng chúng phần nào giúp giảm nguy cơ.
Các triệu chứng của HPV
Đa số mọi người sẽ không bao giờ biết mình bị nhiễm HPV vì không có triệu chứng và các vấn đề sức khỏe. Trong đa số trường hợp, hệ miễn dịch tấn công và tiêu diệt virus trong vòng 2 năm với cả hai loại HPV nguy cơ cao và nguy cơ thấp, nhưng đôi khi HPV không bị cơ thể đào thải.
Nhiễm HPV nguy cơ cao thường không có triệu chứng. Tuy nhiên, loại HPV này có thể dẫn đến những thay đổi tế bào trong nhiều năm có thể phát triển thành ung thư.
Nhiễm HPV nguy cơ thấp có thể gây ra mụn cóc sinh dục (sùi mào gà) xuất hiện trong vòng vài tuần hoặc vài tháng sau khi tiếp xúc với bạn tình nhiễm virus. Các nốt sần cũng có thể xuất hiện nhiều năm sau khi tiếp xúc, nhưng hiếm khi xảy ra. Nốt sần thường trông giống như những nốt mụn nhỏ hoặc những đám mụn tại vùng sinh dục. Chúng có thể nhỏ hoặc lớn, nổi lên hoặc phẳng, hoặc có hình dạng như súp lơ. Nếu không điều trị, sùi mào gà có thể tự biến mất hoặc ở lại và không thay đổi hoặc có thể tăng kích thước hay số lượng. Tuy nhiên, nốt sần do các loại HPV nguy cơ thấp gây ra hiếm khi chuyển thành ung thư.
HPV điều trị được không?
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị HPV, tuy nhiên phần lớn các trường hợp nhiễm HPV sinh dục đều được hệ miễn dịch giải quyết.
Mặc dù HPV chưa thể điều trị, hậu quả do HPV gây ra có thể chữa như sùi mào gà. Các tế bào tiền ung thư do HPV gây ra có thể được phát hiện bằng xét nghiệm HPV hay PAP để điều trị. Ngoài ra, ung thư cổ tử cung, hậu môn và ung thư sinh dục cũng có thể được chạy chữa.
Các loại xét nghiệm
Có 2 phương pháp bao gồm: xét nghiệm HPV và xét nghiệm PAP. Cả 2 xét nghiệm được thực hiện bằng cách lấy mẫu phết niêm mạc tế bào cổ tử cung.
- Bởi vì HPV có thể gây ra những biến đổi trong tế bào cổ tử cung, xét nghiệm HPV thực hiện bằng kỹ thuật giải trình tự gen được dùng để phát hiện các loại HPV nguy cơ cao có khả năng dẫn đến tình trạng tiền ung thư và ung thư cổ tử cung. Xét nghiệm HPV có thể được thực hiện độc lập hoặc cùng lúc với xét nghiệm PAP nhằm xác định nguy cơ phát triển ung thư cổ tử cung. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến nghị phụ nữ từ 25 đến 65 tuổi thực hiện xét nghiệm HPV để tầm soát ung thư cổ tử cung hoặc tiền ung thư.
- Xét nghiệm PAP được sử dụng để tìm tế bào biến đổi hoặc tế bào bất thường trong cổ tử cung (những tế bào bất thường có thể là tiền ung thư hoặc ung thư, nhưng cũng có thể là thứ khác). Tế bào cổ tử cung được gửi đến phòng thí nghiệm, sau đó chúng được xem xét kỹ lưỡng dưới kính hiển vi để xem liệu tế bào có bình thường hay không hoặc có thể nhìn thấy những thay đổi hay không.
Xét nghiệm HPV sử dụng kỹ thuật giải trình tự gen nên phương pháp này có thể phát hiện rất sớm virus HPV và xác định chính xác chủng HPV nguy cơ cao hay nguy cơ thấp. Tuy nhiên, không phải cơ sở y tế nào cũng có xét nghiệm HPV, do đó phụ nữ nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe hàng năm.
References
- National Cancer Institute. HPV and Cancer? Retrieved March 10, 2021 from https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-and-cancer
- American cancer soceity. HPV and HPV Testing. Retrieved March 10, 2021 from https://www.cancer.org/cancer/cancer-causes/infectious-agents/hpv/hpv-and-hpv-testing.html
- U.S. National Library of Medicine. HPV. Retrieved March 10, 2021 from https://medlineplus.gov/hpv/
- American Aademy of Family Physicians. What is human papillomavirus (HPV)? Retrieved March 11, 2021 from https://familydoctor.org/condition/human-papillomavirus-hpv/