Gen HDAC8
Gen HDAC8 nằm trên nhiễm sắc thể X, cung cấp hướng dẫn tạo ra một enzyme gọi là histone deacetylase 8. Enzyme này tham gia điều chỉnh cấu trúc và tổ chức của nhiễm sắc thể trong quá trình phân chia tế bào.
Chức năng chính
Trước khi tế bào phân chia, chúng phải tự sao chép tất cả các nhiễm sắc thể của bản thân. ADN sao chép từ mỗi nhiễm sắc thể được sắp xếp thành hai cấu trúc giống nhau gọi là chromatid chị em. Các chromatid chị em gắn với nhau trong giai đoạn đầu của quá trình phân chia tế bào bởi một nhóm protein gọi là phức hợp gắn kết (cohesin complex). Sau đó, trong quá trình phân chia tế bào, phức hợp gắn kết được loại bỏ để các chromatid chị em có thể tách ra, từ đó một sợi từ mỗi cặp di chuyển vào mỗi tế bào mới hình thành. Histone deacetylase 8 thực hiện một phản ứng hóa học giúp loại bỏ phức hợp gắn kết để nó có thể được tái chế cho quá trình phân chia tế bào trong tương lai.
Bên cạnh vai trò điều hòa phức hợp gắn kết, histone deacetylase 8 cũng tham gia vào hoạt động ổn định thông tin di truyền của tế bào, sửa chữa ADN bị hư hỏng và kiểm soát hoạt động của một số gen cần thiết cho quá trình phát triển bình thường.
Đột biến gây bệnh
Hội chứng Cornelia de Lange
Ít nhất 28 đột biến gen HDAC8 được xác định ở những người mắc hội chứng Cornelia de Lange, một rối loạn phát triển ảnh hưởng đến nhiều bộ phận của cơ thể. Người ta ước tính các đột biến này chiếm khoảng 5% tất cả trường hợp mắc bệnh.
Hầu hết đột biến gen HDAC8 làm thay đổi các axit amin trong histone deacetylase 8 hoặc thêm hay xóa số lượng nhỏ axit amin trong enzyme. Tất cả các đột biến này dường như làm suy giảm hoặc loại bỏ hoạt động của enzyme, từ đó thay đổi hoạt động của phức hợp gắn kết và giảm khả năng điều chỉnh các gen quan trọng cho quá trình phát triển bình thường. Mặc dù người ta chưa hoàn toàn hiểu được những thay đổi này gây ra hội chứng Cornelia de Lange như thế nào, nhưng họ nghi ngờ quy định gen bị thay đổi chính là cơ sở cho nhiều vấn đề đặc trưng của bệnh.
Các nghiên cứu cho thấy đột biến gen HDAC8 gây ra một dạng biểu hiệu hơi khác so với các triệu chứng liên quan đột biến gen NIPBL (nguyên nhân phổ biến nhất của hội chứng Cornelia de Lange). Người mang đột biến gen HDAC8 thường gặp vấn đề về tăng trưởng ít nghiêm trọng hơn, ít bất thường hơn ở cánh tay và bàn tay, các đặc điểm khuôn mặt đặc trưng khác với người mang đột biến gen NIPBL. Họ có nguy cơ cao bị chậm đóng "điểm mềm" trên đầu (thóp trước) ở giai đoạn sơ sinh, hai mắt có khoảng cách rộng và các bất thường về răng miệng. Tương tự như những người bị đột biến gen NIPBL, người mang đột biến gen HDAC8 có thể bị thiểu năng trí tuệ nặng.
Xem thêm Hội chứng Cornelia de LangeCác vấn đề khác
Một đột biến gen HDAC8 hiện diện trong một đại gia đình ở Hà Lan bị một dạng thiểu năng trí tuệ liên kết nhiễm sắc thể X (X-linked intellectual disability). Các dấu hiệu và triệu chứng ở bệnh nhân nam bao gồm thiểu năng trí tuệ nặng, tầm vóc thấp, béo phì, phì đại tuyến vú (nữ hóa tuyến vú), thiểu năng sinh dục, đầu nhỏ bất thường, bàn tay nhỏ và khuôn mặt dị biệt. Bệnh nhân nữ có xu hướng ít nghiêm trọng hơn, bao gồm cả khuyết tật học tập và các đặc điểm bất thường trên khuôn mặt.
Đột biến dẫn đến một phiên bản histone deacetylase 8 thiếu một đoạn, từ đó có thể làm thay đổi quy định gen trong quá trình phát triển, dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác nhau được mô tả trong gia đình này.
Tình trạng bệnh trong gia đình này được mô tả là hội chứng Wilson-Turner, một dạng thiểu năng trí tuệ liên kết nhiễm sắc thể X. Tuy nhiên, người ta suy đoán nó thực sự có thể là một phần của phổ bệnh tương tự như hội chứng Cornelia de Lange.
Các tên gọi khác
- CDA07
- CDLS5
- HD8
- HDACL1
- histone deacetylase-like 1
- MRXS6
- RPD3
- WTS
References
- Genetic Testing Information. HDAC8 histone deacetylase 8 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved March 9, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/55869
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. HISTONE DEACETYLASE 8; HDAC8. Retrieved March 9, 2022 from https://omim.org/entry/300269
- National Library of Medicine. HDAC8 gene. Retrieved March 9, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/hdac8/