Viêm phế quản
Viêm phế quản là tình trạng viêm niêm mạc ở các ống phế quản, một bộ phận giúp dẫn khí di chuyển ra và vào phổi. Những người bị viêm phế quản thường ho ra đờm đặc. Viêm phế quản có hai dạng là viêm phế quả cấp tính và mãn tính. Viêm phế quản cấp tính rất phổ biến, thường phát triển từ cảm lạnh hoặc nhiễm trùng đường hô hấp. Viêm phế quản mãn tính là tình trạng nghiêm trọng hơn, những người bị viêm phế quản mãn tính thường do hút nhiều thuốc.
Viêm phế quản cấp tính, còn được gọi là cảm lạnh, thường cải thiện trong vòng một tuần đến 10 ngày. Tuy nhiên, nếu viêm phế quản tái phát nhiều lần có thể dẫn đến viêm phế quản mãn tính. Viêm phế quản mãn tính là một trong những bệnh lý nằm trong nhóm bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
Ảnh: Chụp X-quang phổi.
Nguồn: National Cancer Institute.
Biểu hiện lâm sàng
Đối với viêm phế quản cấp tính hoặc viêm phế quản mãn tính, các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:
- Ho
- Có đờm, đờm có thể trong suốt, màu trắng, xám vàng hoặc xanh lục, đôi khi có vệt máu
- Mệt mỏi
- Khó thở
- Sốt nhẹ và ớn lạnh
- Khó chịu ở ngực
Nếu bị viêm phế quản cấp tính, các triệu chứng bao gồm cảm lạnh, chẳng hạn như nhức đầu nhẹ hoặc đau nhức cơ thể. Các triệu chứng này thường cải thiện trong khoảng một tuần, ho có thể kéo dài trong vài tuần.
Viêm phế quản mãn tính là tình trạng ho có đờm kéo dài ít nhất ba tháng, với các cơn tái phát xảy ra trong ít nhất hai năm liên tiếp.
Nguyên nhân
Viêm phế quản cấp tính thường do virus gây ra, điển hình là loại virus gây cảm lạnh và cúm. Thuốc kháng sinh không tiêu diệt virus, vì vậy loại thuốc này không hữu ích trong hầu hết các trường hợp viêm phế quản.
Nguyên nhân phổ biến nhất của viêm phế quản mãn tính do hút thuốc lá. Những người hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá có nguy cơ cao bị cả viêm phế quản cấp tính và mãn tính. Ô nhiễm không khí hoặc khí độc trong môi trường và nơi làm việc cũng có thể là một trong những nguyên nhân gây ra căn bệnh này.
Ngoài ra, một số yếu tố có khả năng làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản như:
- Sức đề kháng thấp. Khả năng đề kháng của cơ thể suy giảm có thể là kết quả của một bệnh cấp tính khác, chẳng hạn như cảm lạnh, hoặc từ một tình trạng mãn tính làm tổn hại đến hệ thống miễn dịch. Người lớn tuổi, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là những đối tượng dễ bị nhiễm trùng hơn.
- Tiếp xúc với các chất kích thích trong công việc. Nguy cơ phát triển bệnh viêm phế quản cao hơn nếu làm việc với một số chất gây kích ứng phổi, chẳng hạn như ngũ cốc hoặc hàng dệt, hoặc tiếp xúc với khói hóa chất.
- Trào ngược dạ dày. Những cơn ợ chua nghiêm trọng lặp đi lặp lại có thể gây kích ứng cổ họng và tăng nguy cơ mắc viêm phế quản.
Chẩn đoán
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm phế quản với cảm lạnh thông thường rất khó nhận biết trong những ngày đầu mắc bệnh. Đế chẩn đoán một người có bị viêm phế quản hay không, bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm sau:
- Chụp X-quang lồng ngực . Chụp X-quang phổi có thể giúp xác định xem bạn có bị viêm phổi hay chỉ là triệu chứng của các cơn ho thông thường. Điều này đặc biệt quan trọng nếu một người đã từng hoặc hiện đang hút thuốc.
- Xét nghiệm đờm. Đờm là chất nhầy ho ra từ phổi. Nó có thể được kiểm tra để xem liệu có mắc các bệnh có thể được điều trị bằng kháng sinh hay không. Đồng thời, đờm cũng có thể xét nghiệm để tìm các dấu hiệu dị ứng.
- Kiểm tra chức năng phổi. Trong quá trình kiểm tra chức năng phổi, bệnh nhân thổi vào một thiết bị gọi là phế dung kế để đo lượng không khí mà phổi có thể chứa và tốc độ không khí có thể đưa ra khỏi phổi.
Điều trị
Phương pháp điều trị bệnh tùy thuộc vào loại viêm phế quản mắc phải. Nếu một người bị viêm phế quản cấp tính có thể không cần điều trị. Đôi khi họ có thể sử dụng các loại thuốc không kê đơn để làm lỏng chất nhầy hoặc điều trị sốt, đau. Nếu bị nhiễm trùng do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê toa thuốc kháng sinh.
Đối với viêm phế quản mãn tính, được coi là bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), không thể chữa khỏi. Các triệu chứng có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp, bao gồm thuốc, liệu pháp oxy, phục hồi chức năng phổi, phẫu thuật hoặc kết hợp các phương pháp trên.
Các nhóm thuốc có thể được sử dụng để điều trị viêm phế quản mãn tính bao gồm:
- Thuốc kháng sinh điều trị các cơn ho nặng, khó thở và chất nhầy do nhiễm trùng.
- Thuốc chống viêm, chẳng hạn như corticosteroid (còn được gọi là steroid), giúp giảm sưng và giảm tiết chất nhờn. Steroid có thể có nhiều loại tác dụng phụ khác nhau, bao gồm sưng bàn chân và bàn tay, thay đổi tâm trạng, tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân, khó ngủ và những tác dụng nghiêm trọng hơn như tiểu đường, nguy cơ nhiễm trùng cao hơn, loãng xương và đục thủy tinh thể.
- Thuốc giãn phế quản giúp giữ cho các cơ xung quanh đường thở được thư giãn để đường thở luôn thông thoáng. Có thuốc giãn phế quản tác dụng dài và tác dụng ngắn.
- Thuốc kết hợp có chứa hỗn hợp steroid và thuốc giãn phế quản tác dụng dài hoặc ngắn.
Dạng di truyền
Viêm phế quản là căn bệnh không di truyền.
Phòng ngừa
Để giảm nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản, một số cách có thể thực hiện như :
- Không hút thuốc lá
- Tránh khói thuốc lá. Khói thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản mãn tính.
- Tránh xa hoặc hạn chế tiếp xúc với những thứ gây kích thích mũi, họng và phổi. Các chất gây kích ứng có thể bao gồm bụi, nấm mốc, lông thú cưng, ô nhiễm không khí, khói và chất tẩy rửa.
- Tiêm phòng. Nhiều trường hợp viêm phế quản cấp tính là kết quả của bệnh cúm. Tiêm vaccine cúm hàng năm có thể giúp bảo vệ cở thể khỏi bị cúm và viêm phổi.
- Rửa tay. Để giảm nguy cơ bị nhiễm virus, hãy rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước hoặc nước rửa tay có cồn.
Các tên gọi khác
- Viêm phế quản
References
- U.S National Library of Medicine. Acute Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://medlineplus.gov/acutebronchitis.html
- Mayo Clinic. Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bronchitis/symptoms-causes/syc-20355566
- National Heart, Lung, and Blood Institute. Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/bronchitis
- Cleveland Clinic. Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/3993-bronchitis
- Centers for Disease Control and Prevention. Chest Cold (Acute Bronchitis). Retrieved May 26, 2021 from https://www.cdc.gov/antibiotic-use/bronchitis.html
- University of California San Francisco. Chronic Bronchitis Treatments. Retrieved May 26, 2021 from https://www.ucsfhealth.org/conditions/chronic-bronchitis/treatment
- Familydotor. Acute Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://familydoctor.org/condition/acute-bronchitis/
- Johns Hopkins Medicine. Acute Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/acute-bronchitis
- American Lung Association. Learn About Acute Bronchitis. Retrieved May 26, 2021 from https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/bronchitis/learn-about-bronchitis
- American Lung Association. Bronchitis Symptoms, Diagnosis, and Treatment. Retrieved May 26, 2021 from https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/bronchitis/symptoms-diagnosis-treatment