Gen SRD5A2
Gen SRD5A2 nằm trên nhiễm sắc thể số 2, cung cấp hướng dẫn để tạo ra một loại enzyme tên là steroid 5-alpha reductase 2. Enzyme này tham gia vào quá trình xử lý androgen – nội tiết tố định hướng phát triển giới tính nam. Cụ thể hơn, enzyme chịu trách nhiệm cho một phản ứng hóa học chuyển đổi hormone testosterone thành dihydrotestosterone (DHT) trong các mô sinh sản của nam giới.
Chức năng chính
Testosterone và dihydrotestosterone (DHT) cần thiết cho sự phát triển bình thường của hệ sinh dục nam. Trước khi sinh, testosterone chịu trách nhiệm hình thành cơ quan sinh dục bên trong nam giới, bao gồm mào tinh hoàn, ống dẫn tinh và các tuyến sản xuất tinh dịch (túi tinh). Dihydrotestosterone định hướng sự phát triển của cơ quan sinh dục ngoài, bao gồm cả dương vật, bìu và tuyến tiền liệt. Trong giai đoạn dậy thì, hai hormone này cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển các đặc điểm giới tính phụ của nam giới như mọc lông mặt và lông trên cơ thể, tăng khối lượng cơ, giọng trầm.
Đột biến gây bệnh
Thiếu men 5-alpha reductase
Khoảng 50 đột biến trên gen SRD5A2 được xác định ở những người thiếu 5-alpha reductase. Hầu hết các đột biến này làm thay đổi những axit amin trong steroid 5-alpha reductase 2. Một số đột biến làm cho enzyme hoàn toàn không hoạt động. Các đột biến khác làm giảm chức năng của enzyme.
Các đột biến SRD5A2 khiến cơ thể không thể chuyển đổi testosterone thành DHT trong các mô sinh sản. Thiếu DHT làm gián đoạn quá trình hình thành cơ quan sinh dục ngoài trước khi sinh. Những người thiếu 5-alpha reductase về mặt di truyền là nam giới, với một nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y trong mỗi tế bào, nhưng họ có thể được sinh ra với cơ quan sinh dục ngoài chủ yếu là nữ hoặc không rõ ràng. Những trẻ khác có thể có cơ quan sinh dục ngoài chủ yếu là nam giới, nhưng có dương vật nhỏ bất thường và lỗ niệu đạo ở mặt dưới dương vật.
Trong tuổi dậy thì, tinh hoàn sản xuất nhiều testosterone hơn. Các nhà nghiên cứu tin rằng những người thiếu 5-alpha reductase phát triển các đặc điểm giới tính nam thứ cấp để đáp ứng với mức độ cao hơn của hormone. Một số người bệnh giữ lại một lượng nhỏ 5-alpha reductase 2 có thể tạo ra DHT và góp phần phát triển các đặc điểm giới tính thứ cấp trong tuổi dậy thì.
Xem thêm Rối loạn phát triển giới tính nam do thiếu men 5-alpha reductaseUng thư tuyến tiền liệt
Một số đa hình trên gen SRD5A2 có thể liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt. Hai trong số các đa hình này đã được nghiên cứu rộng rãi. Biến thể phổ biến nhất thay thế axit amin valine bằng leucine tại vị trí 89 trong steroid 5-alpha reductase 2 (Val89Leu hoặc V89L). Biến thể khác thay thế axit amin alanin bằng threonine ở vị trí 49 trong enzyme (Ala49Thr hoặc A49T). Một số nghiên cứu cho rằng những biến thể này có liên quan đến tăng nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác không cho thấy mối liên hệ này. Người ta vẫn chưa rõ vai trò của đa hình SRD5A2 trong nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.
Một số đột biến gen chỉ xảy ra trong vài tế bào nhất định và không di truyền, chúng được gọi là đột biến soma. Nghiên cứu cho thấy đột biến SRD5A2 soma trong tế bào ung thư tuyến tiền liệt có thể liên quan đến quá trình tiến triển của ung thư tuyến tiền liệt. Những đột biến này có thể làm tăng hoạt động của steroid 5-alpha reductase 2, dẫn đến tăng mức DHT trong mô tuyến tiền liệt. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nội tiết tố androgen như DHT có thể kích thích sự phát triển của ung thư tuyến tiền liệt.
Xem thêm Ung thư tuyến tiền liệtCác vấn đề khác
Ở phụ nữ, một số đa hình gen SRD5A2 có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Căn bệnh này làm mất cân bằng nội tiết tố, có thể dẫn đến kinh nguyệt không đều, mụn trứng cá, lông thừa trên cơ thể (rậm lông) và tăng cân. Một số biến thể di truyền làm tăng hoạt động của steroid 5-alpha reductase 2 trong buồng trứng, chúng có thể góp phần vào các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh. Các biến thể khác làm giảm hoạt động của steroid 5-alpha reductase 2 và liên quan đến giảm nguy cơ phát triển buồng trứng đa nang.
Các tên gọi khác
- 3-oxo-5 alpha-steroid 4-dehydrogenase 2
- 5 alpha-SR2
- MGC138457
- S5A2_HUMAN
- SR loại 2
- steroid 5-alpha-reductase 2
- steroid-5-alpha-reductase, alpha polypeptide 2 (3-oxo-5 alpha-steroid delta 4-dehydrogenase alpha 2)
- Loại II 5-alpha reductase
References
- Genetic Testing Information. SRD5A2 steroid 5 alpha-reductase 2 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved September 30, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/6716
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. STEROID 5-ALPHA-REDUCTASE 2; SRD5A2. Retrieved September 30, 2021 from https://omim.org/entry/607306
- U.S. National Library of Medicine. SRD5A2 gene. Retrieved September 30, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/srd5a2