U nang lông ở mông
U nang lông ở mông (Pilonidal cyst) là cấu trúc dạng túi xuất hiện trên da vùng gần xương cụt ở đỉnh mông. Các túi này thường chưa mảnh vụn của tóc và da. Nếu u nang lông bị nhiễm trùng có thể gây đau.
Biểu hiện lâm sàng
Phần lớn trường hợp u nang lông ở mông không ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, khi túi nang nhiễm trùng sẽ gây ra các triệu chứng bao gồm:
- Vết lõm gần đỉnh mông
- Đau, đặc biệt khi ngồi
- Vùng da xung quanh bị viêm và sưng tấy
- Rỉ máu hoặc mủ
- Buồn nôn, sốt, suy nhược cơ thể
Một số người bị nhiễm trùng tái phát trong thời gian dài và không điều trị có nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào vảy. Ngoài ra, nhiễm trùng có thể tiến triển thành áp xe gây đau, có mùi hôi và tiết dịch.
Độ phổ biến
U nang lông ở mông là loại u nang phổ biến. Mỗi năm tại Mỹ có hơn 70.000 người bệnh. Nam giới có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 4 lần phụ nữ. Bệnh khởi phát trong giai đoạn dậy thì và khoảng 20-35 tuổi. Những người thừa cân, nhiều lông, tính chất công việc phải ngồi cả ngày như tài xế xe tải, nhân viên văn phòng hoặc mặc quần áo bó có nguy cơ mắc bệnh cao.
Nguyên nhân
Mặc đồ bó, đi xe đạp, ngồi quá lâu hoặc tư thế cúi xuống khiến vùng da tại xương cụt bị căng ra gây áp lực ép lông dính vào da. Điều này dẫn đến lông mọc ngược dưới da. Hệ thống miễn dịch nhận diện lông mọc ngược và tế bào da chết là chất lạ, do đó cơ thể hình thành túi nang bọc xung quanh chúng. Phần lớn nang lông hình thành trên xương cụt. Đối với những người thường xuyên tiếp xúc với động vật, u nang phát triển ở kẽ ngón tay của họ.
Chẩn đoán
Chẩn đoán u nang lông ở mông thông qua triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh và thói quen sinh hoạt của người bệnh. Hiện nay chưa có xét nghiệm chuyên biệt dùng để chẩn đoán u nang lông.
Điều trị
Người bệnh có thể kiểm soát cơn đau bằng cách chườm ấm, sử dụng ghế hoặc nệm hơi. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, bệnh nhân cần làm phẫu thuật loại bỏ u nang lông ở mông. Một số phương pháp điều trị khác bao gồm:
- Thuốc tiêm (phenol - hợp chất hóa học có tính axit) điều trị bệnh mức độ nhẹ và trung bình
- Thuốc kháng sinh điều trị viêm da
- Liệu pháp laser loại bỏ lông, nhưng tỷ lệ tái phát cao
Trường hợp u nang lông ở mông mãn tính tiến triển thành nút xoang (lỗ trống dưới da), bệnh nhân cần làm phẫu thuật. Sau khi loại bỏ u nang, bác sĩ có thể xử lý theo hai cách:
- Để vết thương hở và băng lại bằng băng. Phương pháp này giúp khu vực túi nang lành từ trong ra ngoài. Thời gian hồi phục lâu nhưng khả năng tái phát thấp.
- Đóng vết thương: Bác sĩ sẽ khâu vết thương bằng chỉ khâu hoặc dùng da của bệnh nhân. Quá trình này dẫn đến thời gian lành vết thương nhanh hơn nhưng tăng nguy cơ tái phát.
Sau khi làm phẫu thuật, bệnh nhân nên:
- Giữ vệ sinh vùng u nang
- Mặc đồ lót bằng vải cotton thoải mái, rộng rãi
- Ăn nhiều chất xơ
- Tránh căng thẳng
Không nên:
- Không nâng vật nặng hoặc tập các bài tập nặng trong tuần đầu tiên
- Không đi xe đạp trong 6 - 8 tuần
- Không đi bơi khi vết thương chưa lành hoàn toàn
Một số khuyến cáo giúp ngăn ngừa u nang lông ở mông bao gồm:
- Thường xuyên rửa và lau khô mông
- Duy trì cân nặng phù hợp
- Tránh ngồi quá lâu
- Cạo lông quanh mông 1 lần/tuần
- Sử dụng thuốc tẩy lông để tránh lông mọc ngược
Dạng di truyền
U nang lông là bệnh về da không lây nhiễm khi tiếp xúc. Một số trường hợp do di truyền từ bố hoặc mẹ bị bệnh.
Phòng ngừa
Người từng bị ung nang lông nên cạo lông vùng bị ảnh hưởng thường xuyên và sử dụng sản phẩm tẩy lông nhằm giảm nguy cơ hình thành u nang mới.
Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh.
Một số biện pháp phòng ngừa u nang lông ở mông bao gồm:
- Thường xuyên rửa và lau khô mông
- Duy trì cân nặng phù hợp
- Tránh ngồi quá lâu
Các tên gọi khác
- pilonidal disease
- pilonidal cyst
- pilonidal sinus
References
- American Society of Colon & Rectal Surgeons. Pilonidal Disease. Retrieved April 06, 2023 from https://fascrs.org/patients/diseases-and-conditions/a-z/pilonidal-disease
- Cleveland Clinic. Pilonidal Cyst. Retrieved April 06, 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15400-pilonidal-disease
- National Health Service. Pilonidal sinus. Retrieved April 06, 2023 from https://www.nhs.uk/conditions/pilonidal-sinus/
- Nemours Kidshealth. Pilonidal Cyst. Retrieved April 06, 2023 from https://kidshealth.org/en/parents/pilonidal-cyst.html
- University of Virginia Health System. Pilonidal Cyst. Retrieved April 06, 2023 from https://uvahealth.com/services/dermatology/pilonidal-cyst
- Trusted Health Advice. Pilonidal disease. Retrieved April 06, 2023 from https://www.healthdirect.gov.au/pilonidal-disease
- Mayo Foundation for Medical Education and Research. Pilonidal Cyst. Retrieved April 06, 2023 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pilonidal-cyst/symptoms-causes/syc-20376329