Gen SOX9
Gen SOX9 nằm trên nhiễm sắc thể số 17, cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển phôi thai.
Chức năng chính
Protein SOX9 đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của khung xương và đóng vai trò then chốt trong cơ chế xác định giới tính trước sinh. Protein SOX9 liên kết vào một số vùng của ADN và điều chỉnh hoạt động của các gen khác, đặc biệt những gen kiểm soát sự phát triển xương và xác định giới tính. Trên cơ sở này, protein SOX9 được gọi là yếu tố phiên mã.
Đột biến gây bệnh
Loạn sản campomelic
Hơn 70 đột biến liên quan đến gen SOX9 đã được phát hiện gây ra chứng loạn sản campomelic (campomelic dysplasia) - một rối loạn ảnh hưởng đến sự phát triển xương, xác định giới tính và các quá trình khác trong cơ thể, thường đe dọa đến tính mạng trẻ sơ sinh. Hầu hết các trường hợp loạn sản campomelic do đột biến gen SOX9. Những đột biến này ngăn cản sản xuất protein SOX9 hoặc tạo ra một loại protein hoạt động kém. Khoảng 5% trường hợp do bất thường nhiễm sắc thể xảy ra gần gen SOX9, chúng phá vỡ các vùng ADN gọi là trình tự tăng cường giúp điều chỉnh hoạt động của gen SOX9. Tất cả những đột biến này ngăn cản protein SOX9 kiểm soát đúng các gen cần thiết cho sự phát triển bình thường của khung xương, cơ quan sinh sản và các bộ phận khác của cơ thể. Các cấu trúc này phát triển bất thường gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của chứng loạn sản campomelic.
Những bất thường nhiễm sắc thể gần gen SOX9 thường gây ra các dấu hiệu và triệu chứng nhẹ hơn so với các đột biến trên gen.
Xem thêm Loạn sản campomelicHội chứng Pierre Robin đơn lẻ
Các đột biến xảy ra gần gen SOX9 gây ra một số trường hợp mắc hội chứng Pierre Robin đơn lẻ. Người bệnh có hàm dưới nhỏ, lưỡi thụt sâu vào bên trong có thể làm tắc nghẽn đường hô hấp và hầu hết đều bị hở hàm ếch. Những trường hợp mắc dạng hội chứng này được cho là đơn lẻ vì chúng xảy ra mà không có dấu hiệu và triệu chứng của các hội chứng tương tự khác.
Đột biến phá vỡ các vùng trình tự tăng cường giúp điều chỉnh hoạt động của gen SOX9 trong quá trình phát triển của hàm dưới nên gen SOX9 giảm hoạt động, từ đó protein SOX9 không thể kiểm soát đúng các gen cần thiết cho sự phát triển bình thường của hàm, gây ra tật cằm nhỏ. Hàm dưới kém phát triển ảnh hưởng đến vị trí của lưỡi và sự hình thành vòm miệng, dẫn đến các triệu chứng đặc trưng của hội chứng Pierre Robin đơn lẻ.
Xem Hội chứng Pierre RobinRối loạn phát triển tinh hoàn 46,XX
Hội chứng Swyer
Các tên gọi khác
- SOX9_HUMAN
- SRA1
- SRY (sex determining region Y)-box 9
- SRY (sex-determining region Y)-box 9 protein
- SRY box 9
- transcription factor SOX9
References
- Genetic Testing Information. SOX9 SRY-box transcription factor 9 [ Homo sapiens (human) ]. Retrieved March 24, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gene/6662
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. SRY-BOX 9; SOX9. Retrieved March 24, 2022 from https://omim.org/entry/608160
- National Library of Medicine. SOX9 gene. Retrieved March 24, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/sox9/