Ung thư tuyến giáp
Tuyến giáp là bộ phận nằm ở đáy họng gần khí quản có hình dạng giống cánh bướm, tuyến giáp bao gồm một thuỳ phải và một thuỳ trái. Tuyến giáp dùng i-ốt có trong thực phẩm tạo ra hormone giúp kiểm soát nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, tốc độ chuyển hoá năng lượng và nồng độ canxi trong máu.
Tế bào tuyến giáp tăng sinh mất kiểm soát dẫn đến ung thư tuyến giáp. Hai loại ung thư tuyến giáp phổ biến bao gồm ung thư tuyến giáp thể nhú và thể nang. Hầu hết các loại ung thư tuyến giáp đều có khả năng chữa khỏi cao.
Biểu hiện lâm sàng
Người mắc ung thư tuyến giáp có khối u ở cổ (nhân giáp). Thông thường khối u lành tính, khoảng 3/20 nhân giáp là ác tính. Tuy nhiên ở giai đoạn đầu, người bệnh không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Đôi khi người bệnh phát hiện tình trạng này khi khám sức khỏe định kỳ.
Một số biểu hiện lâm sàng như:
- Khó thở
- Khó nuốt, cảm giác đau khi nuốt
- Khàn tiếng
- Đau trước cổ, đôi khi ở tai
Độ phổ biến
Mỗi năm nước Mỹ có khoảng 53.000 trường hợp chẩn đoán mắc ung thư tuyến giáp. Dù các phương pháp điều trị đạt tỷ lệ thành công cao, tuy nhiên vẫn có khoảng 2.000 người tử vong vì căn bệnh này.
Nguyên nhân
Tuyến giáp có 2 loại tế bào:
- Tế bào hình nang sản xuất hormone tuyến giáp có chức năng kiểm soát quá trình trao đổi chất
- Tế bào C sản xuất hormone calcitonin tham gia vào quá trình chuyển hoá canxi
Tế bào tuyến giáp tăng sinh mất kiểm soát tạo thành khối u
Yếu tố nguy cơ
- Tuổi tác: phụ nữ trong độ tuổi 40-50 và nam giới ở độ tuổi 60-70 có nguy cơ mắc bệnh cao. Trẻ em cũng có thể mắc ung thư tuyến giáp
- Giới tính: phụ nữ dễ mắc ung thư tuyến giáp gấp 3 lần so với nam giới
- Có tiền sử bệnh tăng tuyến giáp (bướu cổ), viêm tuyến giáp
- Tiền sử mắc bệnh của gia đình
- Béo phì
- Thiếu i-ốt: ung thư tuyến giáp thể xảy ra phổ biến ở người thiếu i-ốt, bên cạnh đó người ăn nhiều i-ốt tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp thể nhú
- Từng xạ trị ung thư đầu và cổ
- Tiếp xúc với bụi phóng xạ từ vũ khí hạt nhân hoặc tại nạn nhà máy điện
Chẩn đoán
Các xét nghiệm cần thực hiện bao gồm:
- Khám sức khỏe: kiểm tra dấu hiệu bất thường của khối u (bướu cổ), thanh quản và nốt tuyến giáp.
- Nội soi thanh quản: khối u tuyến giáp thường đè lên dây thanh quản, bác sĩ dùng gương hoặc ống soi thanh quản quan sát chuyển động bất thường của dây thanh quản nhằm chẩn đoán khối u.
- Xét nghiệm calcitonin: calcitonin hỗ trợ cơ thể hấp thụ canxi. Nồng độ calcitonin cao là dấu hiệu của ung thư tuyến giáp thể tuỷ.
- Xét nghiệm chất chỉ dấu khối u trong máu và các loại dịch cơ thể khác. Nồng độ CEA cao có thể là dấu hiệu của ung thư tuyến giáp.
- Siêu âm: xác định kích thước nhân giáp.
- Chụp CT: chụp hình ảnh chi tiết vùng cổ bằng máy tính có liên kết với máy chụp X quang.
- Sinh thiết tuyến giáp bằng kim: dùng kim mỏng lấy mô tuyến giáp nhằm phát hiện tế bào ung thư.
- Xét nghiệm TSH (hormone kích thích tuyến giáp) kiểm tra nồng độ hormone trong cơ thể.
- Xét nghiệm di truyền gen PTEN: đối với người có tiền sử gia đình mắc bệnh, xuất hiện các triệu chứng lâm sàng hoặc đã được chẩn đoán mắc ung thư trước đó.
Điều trị
Lựa chọn phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp phụ thuộc vào kích thước, vị trí và tình trạng di căn của khối u. Các liệu pháp điều trị bao gồm:
- Phẫu thuật: phương pháp điều trị phổ biến nhất, bác sĩ sẽ chọn loại bỏ một phần tuyến giáp (cắt bỏ tiểu thùy) hoặc toàn bộ tuyến giáp. Nếu khối u đã di căn, bác sĩ cũng loại bỏ hạch bạch huyết nằm gần tế bào ung thư.
- Xạ trị: dùng bức xạ tiêu diệt tế bào ung thư và ngăn chúng phát triển. Liệu pháp xạ trị bên ngoài dùng máy đưa năng lượng bức xạ trực tiếp đến khối u. Liệu pháp xạ trị bên trong thực hiện bằng cách đặt các hạt phóng xạ vào trong hoặc xung quanh khối u.
- Liệu pháp xạ trị i-ốt: người bệnh nuốt i-ốt xạ trị chứa trong thuốc viên hoặc chất lỏng. Chất phóng xạ phá hủy khu vực ung thư của tuyến giáp.
- Hóa trị: tiêm thuốc hóa trị qua đường tĩnh mạch hoặc đường uống nhằm tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp điều trị này ít được dùng đối với bệnh nhân mắc ung thư tuyến giáp.
- Liệu pháp hormone: tuyến yên tạo ra hormon TSH thúc đẩy tuyến giáp phát triển và tạo ra hormon tuyến giáp. Bằng cách cung cấp lượng hormone tuyến giáp cao hơn mức bình thường thì hàm lượng TSH được giữ ở mức rất thấp dẫn đến làm chậm quá trình phát triển của tế bào ung thư.
Dạng di truyền
Hầu hết ung thư tuyến giáp thể nhú xảy ra ở những người không có tiền sử gia đình mắc bệnh. Khoảng 5% ung thư tuyến giáp có tính gia đình. Người ta cho rằng những bệnh nhân có người thân mắc bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp cao gấp 5-10 lần người bình thường.
Phòng ngừa
Hầu hết những người bị ung thư tuyến giáp không xác định yếu tố nguy cơ gây bệnh, vì vậy chưa thể ngăn ngừa các trường hợp mắc bệnh này.
Các tên gọi khác
- Differentiated Thyroid Cancers (DTC)
References
- Cleveland Clinic. Thyroid cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12210-thyroid-cancer
- American Cancer Society. Thyroid cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://www.cancer.org/cancer/thyroid-cancer/about.html
- Cancer.net. Thyroid Cancer: Risk Factors. Retrieved July 14, 2022 from https://www.cancer.net/cancer-types/thyroid-cancer/risk-factors
- Cancer Research UK. Risks and causes of thyroid cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/thyroid-cancer/causes-risks
- National Library of Medicine. Diagnosis and Management of Hereditary Thyroid Cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27075347/
- Rogel cancer center. Risk Factors and Symptoms of Thyroid Cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://www.rogelcancercenter.org/thyroid-cancer/learn-about-thyroid-cancer/risk-factors-and-symptoms
- National Caner Institute. Thyroid Cancer Treatment (Adult) (PDQ®)–Patient Version. Retrieved July 14, 2022 from https://www.cancer.gov/types/thyroid/patient/thyroid-treatment-pdq
- Mayo Foundation for Medical Education and Research. Thyroid Cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thyroid-cancer/symptoms-causes/syc-20354161
- National Health Service. Thyroid Cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://www.nhs.uk/conditions/thyroid-cancer/
- Amerrican Thyroid Associate. Thyroid Cancer. Retrieved July 14, 2022 from https://www.thyroid.org/patient-thyroid-information/ct-for-patients/vol-7-issue-3/vol-7-issue-3-p-10/
- American Cancer Society. Thyroid Cancer Risk Factors. Retrieved July 14, 2022 from https://www.cancer.org/cancer/thyroid-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html
- American Cancer Society. Can Thyroid Cancer Be Prevented?. Retrieved July 14, 2022 from https://www.cancer.org/cancer/thyroid-cancer/causes-risks-prevention/prevention.html