Ung thư hạch – Lymphoma
Lymphoma (ung thư hạch) là một nhóm bệnh ung thư máu. Bệnh khởi phát từ các tế bào bạch cầu. Người mắc lymphoma có hệ miễn dịch suy yếu do các tế bào máu mất chức năng và tăng sinh không kiểm soát. Bệnh có thể tiến triển nhanh hoặc chậm tùy thuộc vào điều kiện cơ thể.
Hiện nay trên toàn thế giới hơn 70 loại lymphoma khác nhau đã được ghi nhận, chúng được chia thành 2 nhóm chính gồm ung thư hạch Hodgkin và ung thư hạch không Hodgkin.
Lymphoma không phải là bệnh phổ biến trên thế giới. Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, hàng năm có khoảng 89.000 người được chẩn đoán mắc lymphoma. Trong khi đó, ung thư phổi được ghi nhận đến 236.740 trường hợp và được xếp vào nhóm những bệnh phổ biến.
Mức độ nghiêm trọng của bệnh phụ thuộc vào từng loại lymphoma. Ví dụ ung thư hạch không Hodgkin gây suy yếu hệ miễn dịch, dẫn đến cơ thể dễ bị nhiễm trùng hoặc mắc các ung thư khác. Dữ liệu ghi nhận khoảng 3/100.000 trường hợp tử vong do mắc ung thư không Hodgkin trên toàn thế giới.
Ung thư hạch không Hodgkin xuất hiện trên bệnh nhân khoảng 60 đến 80 tuổi. Trong khi đó, ung thư hạch Hodgkin thường gây bệnh trong độ tuổi 20 đến 39 hoặc hơn 65 tuổi. Cả 2 nhóm bệnh thường phổ biến trên nam giới hơn so với nữ giới.
Triệu chứng bệnh
Ung thư hạch có thể bắt đầu tại mọi nơi tế bào lympho hiện diện. Tế bào lympho là những tế bào bạch cầu lưu thông trong hệ bạch huyết, chúng có nhiệm vụ chống nhiễm trùng. Tế bào lympho có mặt trong các hạch bạch huyết, lá lách, tủy xương và các khu vực khác trên cơ thể.
Triệu chứng ban đầu phổ biến nhất là sưng hạch bạch huyết tại cổ, ngực trên, nách, bụng hoặc háng. Tuy nhiên, các triệu chứng của lymphoma thường phổ biến và tương tự như những bệnh khác. Do đó, bệnh nhân xuất hiện các biểu hiện lâm sàng nhưng vẫn không thể kết luận được chính xác bệnh. Người mắc lymphoma nên thăm khám bác sĩ khi có triệu chứng kéo dài trong vài tuần.
Các triệu chứng phổ biến của ung thư hạch Hodgkin và không Hodgkin bao gồm:
- Sưng hạch bạch huyết cổ, nách, vùng bẹn và không khỏi sau nhiều ngày
- Mệt mỏi trong thời gian dài dù ngủ đủ giấc
- Sốt trên 39,5℃ trong hơn 2 ngày hoặc tái phát nhiều lần
- Đổ mồ hôi đêm
- Khó thở hoặc thở gấp
- Sụt cân bất thường trong vòng 6 tháng (giảm 10% trọng lượng cơ thể)
Xem thêm: 9 dấu hiệu ung thư sớm
Tiên lượng bệnh
Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của mỗi bệnh nhân, vd loại ung thư hạch, tuổi tác và sức khỏe tổng thể. Sau điều trị, ung thư hạch có thể thuyên giảm hoặc được chữa khỏi. Thuyên giảm nghĩa là bệnh nhân không còn các triệu chứng ung thư hạch và xét nghiệm không tìm thấy dấu hiệu của bệnh. Bởi vì ung thư hạch thuyên giảm có thể tái phát, bệnh nhân cần tái khám thường xuyên với bác sĩ điều trị để kiểm tra các dấu hiệu của bệnh ung thư hạch.
Người ta ghi nhận có khoảng 89% trường hợp mắc ung thư hạch Hodgkin và 74% trường hợp ung thư không Hodgkin có thể kéo dài thời gian sống đến 5 năm sau khi điều trị.
Nguyên nhân gây bệnh
Ung thư hạch bắt nguồn từ đột biến trên tế bào bạch cầu, dẫn đến quá trình tạo tế bào mới diễn ra nhanh bất thường và mất kiểm soát. Tế bào bạch cầu được tạo ra nhiều nhưng không chết đi khiến bệnh trầm trọng hơn. Giống các loại ung thư khác, đột biến thường xuất hiện ngẫu nhiên và không được kiểm soát.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển bệnh lymphoma bao gồm:
- Nhiễm virus: một số virus có thể kể đến như HIV, Epstein-Barr và virus gây suy giảm miễn dịch người Kaposi sarcoma
- Tiền sử gia đình mắc bệnh: gia đình có người mắc bệnh lymphoma có khả năng truyền gen đột biến cho con cháu
- Hệ miễn dịch suy yếu do các phương pháp điều trị khác: những người sử dụng các thuốc điều trị như thuốc suy giảm hệ miễn dịch có thể tăng nguy cơ mắc lymphoma
- Bệnh tự miễn: bệnh gây ra do hệ miễn dịch tự tấn công lại chính cơ thể
Xem thêm: Nguyên nhân gây ung thư
Chẩn đoán
Một người có thể mắc bệnh ung thư hạch trong nhiều năm mà không nhận thấy những thay đổi trong cơ thể. Đôi khi, người ta chỉ biết mình mắc bệnh ung thư hạch khi khám sức khỏe tổng quát định kỳ hàng năm. Xét nghiệm máu phát hiện được một số vấn đề như số lượng bạch cầu cao, đây có thể là dấu hiệu của ung thư hạch, bệnh bạch cầu hoặc bệnh ung thư máu khác. Tuy nhiên, xét nghiệm máu tổng quát không phát hiện ra ung thư hạch. Thông thường, ung thư hạch được phát hiện thông qua xét nghiệm máu chuyên biệt và kiểm tra hình ảnh.
Một số xét nghiệm máu liên quan bao gồm:
- Công thức máu (CBC): cung cấp những thông tin quan trọng về số lượng và loại bạch cầu khác nhau
- Tốc độ máu lắng (ESR): giúp phát hiện viêm nhiễm và các dấu hiệu của ung thư lymphoma
- Axit lactic dehydrogenase (LDH): giúp xác định lượng tế bào tổn thương
- Nồng độ protein và enzyme do gan và thận tiết ra: nhằm đánh giá chức năng gan và thận
- Xét nghiệm điện di protein huyết thanh (SPEP): kiểm tra các protein bất thường trong tế bào
Các kiểm tra hình ảnh nhằm chẩn đoán ung thư lymphoma bao gồm:
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) có thể phát hiện các dấu hiệu ung thư trong hạch, lá lách và một số cơ quan khác
- Chụp cắt lớp phóng xạ Positron có thể kết hợp với CT độ phân giải thấp và đôi khi được sử dụng cùng với chụp cộng hưởng từ (MRI)
Bệnh nhân mắc ung thư không Hodgkin có thể thực hiện một số xét nghiệm di truyền nhằm xác định đột biến gen, protein và các thành phần đặc trưng của khối u.
Điều trị
Các phương pháp điều trị bệnh thường khác nhau và phụ thuộc vào từng loại ung thư.
Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
- Hóa trị
- Xạ trị
- Liệu pháp trúng đích
- Liệu pháp miễn dịch
- Liệu pháp tế bào CAR-T
- Ghép tế bào gốc (tủy xương)
Ngoài ra, bệnh nhân có thể áp dụng phương pháp chăm sóc giảm nhẹ như một phần trong quá trình điều trị nhằm giảm đau đớn về thể chất lẫn tinh thần. Chăm sóc giảm nhẹ có thể bao gồm thuốc men, các hoạt động giảm căng thẳng, hỗ trợ tinh thần và cảm xúc cho bệnh nhân.
Chăm sóc sức khỏe
Bệnh nhân mắc lymphoma nên lập kế hoạch theo dõi và điều trị như sau:
- Tìm hiểu kĩ các phương pháp điều trị
- Quản lý chế độ ăn uống đảm bảo cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng và hạn chế tối đa các thực phẩm làm bệnh trầm trọng hơn như rượu bia, muối và các chất béo
- Dành thời gian cho bản thân như viết nhật ký, nghe nhạc và đi dạo ngoài trời
- Tập thể dục và luyện hít thở sâu có thể giúp đào thải chất độc và loại bỏ cảm xúc tiêu cực
- Chia sẻ cảm xúc và tình hình sức khỏe cho người thân và gia đình là cách giảm gánh nặng cho bản thân
Lời kết
Ung thư hạch là một căn bệnh nghiêm trọng. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị ung thư hạch ngày càng được cải thiện hơn, từ đó bện nhân có thể sống lâu hơn. Mỗi năm, tỷ lệ sống sót của bệnh nhân ung thư hạch dần tăng lên. Các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu thêm về các yếu tố nguy cơ gây ra ung thư hạch. Nếu bạn thấy mình có nguy cơ mắc bệnh ung thư hạch, hãy đến khám tại cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
References
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. Lymphoma, non-Hodgkin, familiar. Retrieved August 24, 2023 from https://www.omim.org/entry/605027
- U.S National Library of Medicine. Lymphoma. Retrieved August 24, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560826/
- Cleveland Clinic. Lymphoma. Retrieved August 24, 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22225-lymphoma
- Mayo Clinic. Lymphoma. Retrieved August 24, 2023 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/lymphoma/symptoms-causes/syc-20352638
- American Cancer Society. Lymphoma. Retrieved August 24, 2023 from https://www.cancer.org/cancer/types/lymphoma.html
- Leukemia & Lymphoma Society. Hodgkin Lymphoma. Retrieved August 24, 2023 from https://www.lls.org/lymphoma/hodgkin-lymphoma