Bệnh Gaucher

Bệnh Gaucher loại 1 có các biểu hiện và triệu chứng chính bao gồm gan và lá lách to, số lượng tế bào hồng cầu thấp (thiếu máu), dễ bị bầm tím do giảm lượng tiểu cầu trong máu, bệnh phổi và các bất thường về xương khớp như đau xương, gãy xương và viêm khớp. Các biểu hiện lâm sàng từ nhẹ đến nặng và có thể xuất hiện bất cứ lúc nào từ thời thơ ấu đến khi trưởng thành. Não và tủy sống (hệ thần kinh trung ương) thường không bị ảnh hưởng nên loại 1 còn được gọi là bệnh Gaucher không liên quan thần kinh.

Bệnh Gaucher loại 2 và 3 được gọi là dạng rối loạn thần kinh do các vấn đề ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Ngoài các dấu hiệu và triệu chứng được mô tả ở trên, bệnh còn có thể gây ra chuyển động bất thường của mắt, co giật và tổn thương não. Bệnh Gaucher loại 2 thường ảnh hưởng nghiêm trọng tính mạng từ khi mới sinh ra. Bệnh Gaucher loại 3 cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh, nhưng tiến triển chậm hơn loại 2.

Loại bệnh Gaucher nghiêm trọng nhất được gọi là dạng chết chu sinh với các biến chứng nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng ngay từ khi mang thai hoặc trong thời kỳ sơ sinh. Các đặc điểm của chết chu sinh bao gồm sưng tấy lan rộng do tích tụ chất lỏng trước khi sinh, da khô, có vảy hoặc các bất thường về da khác, gan lách to, nét mặt đặc biệt và các vấn đề thần kinh nghiêm trọng. Phần lớn trẻ sơ sinh mắc bệnh Gaucher loại này chỉ sống được vài ngày sau khi sinh.

Một dạng khác của bệnh Gaucher liên quan đến bệnh tim vì ảnh hưởng chủ yếu lên tim, làm cho van tim bị cứng lại (vôi hóa). Những người mang bệnh tim mạch Gaucher cũng có thể có các bất thường về mắt, bệnh xương và lá lách hơi to hơn bình thường.

Bệnh Gaucher xảy ra tỉ lệ 1/50.000 đến 1/100.000 người trong quần thể. Loại 1 là dạng bệnh phổ biến nhất, xảy ra thường xuyên hơn ở những người thuộc hậu duệ Do Thái Ashkenazi (Đông và Trung Âu) hơn những người có nguồn gốc khác, tỉ lệ 1/500 đến 1/1.000. Các dạng khác của bệnh Gaucher không phổ biến và không xảy ra thường xuyên hơn ở những người gốc Do Thái Ashkenazi.

Gen GBA cung cấp các thông tin tạo ra một loại enzyme gọi là beta-glucocerebrosidase có chức năng phân hủy chất béo glucocerebroside thành đường và một phân tử chất béo đơn giản hơn (ceramide). Các đột biến trên gen GBA làm giảm hoặc loại bỏ đáng kể hoạt động của beta-glucocerebrosidase. Nếu không có đủ enzyme này, glucocerebroside và các chất liên quan có thể tích tụ đến mức gây độc trong tế bào. Các mô và cơ quan bị tổn thương do sự tích tụ và lưu trữ bất thường của các chất này dẫn đến các biểu hiện lâm sàng đặc trưng của bệnh Gaucher.

Chẩn đoán bệnh Gaucher dựa trên các triệu chứng lâm sàng ở những người có vấn đề về xương, gan và lá lách to, thay đổi nồng độ hồng cầu, dễ chảy máu và bầm tím do tiểu cầu thấp hoặc có dấu hiệu của các vấn đề về hệ thần kinh.

Xét nghiệm máu để đo mức độ hoạt động của enzyme glucocerebrosidase. Những người mắc bệnh Gaucher có mức hoạt động của enzyme này rất thấp. Xét nghiệm gen GBA để tìm ra bốn đột biến GBA phổ biến nhất. Không cần thiết phải làm sinh thiết tủy xương hoặc gan để xác định chẩn đoán.

Nếu biết được đột biến gen cụ thể gây ra bệnh Gaucher trong gia đình, xét nghiệm ADN có thể được sử dụng để xác định chính xác người mang mầm bệnh. Tuy nhiên, thường không thể dự đoán diễn biến lâm sàng của bệnh nhân dựa trên xét nghiệm ADN, mà mục đích chính giúp xác định chính xác loại bệnh và phòng ngừa cho thế hệ sau.

Liệu pháp thay thế enzyme là phương pháp điều trị hiệu quả cho những bệnh nhân Gaucher, bằng cách truyền vào tĩnh mạch một dạng enzym glucocerbrosidase đã được sửa đổi sau mỗi hai tuần. Liệu pháp thay thế enzyme giúp ngăn chặn sự tiến triển và thường đảo ngược nhiều triệu chứng của bệnh Gaucher nhưng không ảnh hưởng đến hệ thần kinh.

Các phương pháp điều trị khác đã được yêu cầu bao gồm: cắt bỏ lá lách, truyền máu, thuốc giảm đau và phẫu thuật thay khớp.

Bệnh Gaucher được di truyền theo kiểu lặn trên nhiễm sắc thể thường, nghĩa là cần phải có cả hai bản sao của gen đều mang đột biến. Bố mẹ của người bệnh mang một bản sao của gen đột biến, nhưng thường không biểu hiện các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng này.

Bệnh di truyền theo cơ chế gen lặn rất khó phát hiện ở những người thể mang vì gần như không có biểu hiện rõ ràng, đến khi có con mới biết được thì đã quá muộn. Do đó, các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần làm xét nghiệm gen lặn để sàng lọc bệnh Gaucher, đảm bảo sinh con khỏe mạnh và lành lặn.

• hội chứng tăng lipid máu não
• Gaucher lách to
• Hội chứng Gaucher
• Bệnh Gaucher
• Bệnh Gauchers
• GD
• thiếu hụt glucocerebrosidase
• bệnh glucocerebrosidosis
• tăng lipid máu glucosyl cerebroside
• thiếu hụt glucosylceramidase
• thiếu hụt glucosylceramide beta-glucosidase
• tăng lipid máu glucosylceramide
• kerasin mytiocytosis
• kerasin lipoidosis
• kerasin thesaurismosis
• tăng bạch cầu lipoid (loại kerasin)