Phì đại tuyến vú nam giới
Phì đại tuyến vú nam giới là bệnh lý lành tính, nguyên nhân do các mô tuyến vú của nam giới phát triển nhanh đến mức vượt kích thước bình thường. Bệnh có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả hai vú. Nhìn chung, phì đại tuyến vú nam giới không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nhưng thường ảnh hưởng đến tâm lý của người bệnh.
Đôi khi, những người béo phì có ngực phát triển do mô mỡ dư thừa tích tụ. Trường hợp này được gọi là nữ hóa tuyến vú giả (pseudogynecomastia).
Phì đại tuyến vú nam giới là bệnh phổ biến. Tỷ lệ mắc phải khoảng 50‒60% bé trai và nam giới trên toàn cầu.
Triệu chứng
Triệu chứng và kích cỡ nhu vô vú có thể khác nhau giữa từng bệnh nhân. Người bệnh thường xuất hiện khối u nhỏ có kích thước bằng nút áo, nằm sau núm vú. Khối u này di chuyển trong mô vú và có thể gây đau khi chạm vào. Một số trường hợp cả tuyến vú phì đại như tuyến vú phụ nữ.
Đối tượng nguy cơ
Phì đại tuyến vú nam giới có thể xuất hiện trong nhiều độ tuổi bao gồm:
- Trẻ sơ sinh: hơn nửa số trẻ sơ sinh nam mắc chứng phì đại tuyến vú do ảnh hưởng hormone estrogen từ mẹ. Triệu chứng thường tự khỏi trong vài tuần.
- Dậy thì: cơ thể bé trai trong giai đoạn này thường có nhiều estrogen hơn testosteron. Do đó, quá trình phát triển nhu mô vú của trẻ bị ảnh hưởng dẫn đến phì đại. Bệnh kéo dài khoảng 6 tháng đến 2 năm.
- Người trưởng thành: phì đại tuyến vú nam giới phổ biến đối với người trên 50 tuổi. Trong độ tuổi này, quá trình sản xuất hormone testosteron suy giảm đồng thời mỡ tích tụ dư thừa. Mô mỡ cũng là nguồn sản sinh estrogen. Do đó, mô vú phát triển bất thường gây ra bệnh.
Nguyên nhân
Mất cân bằng giữa hai loại hormone testosteron và estrogen gây ra chứng phì đại tuyến vú nam giới. Cơ thể nam giới có khả năng sản xuất lượng nhỏ estrogen nhằm điều hòa quá trình phát triển vú. Trường hợp nồng độ estrogen dư thừa hoặc lượng testosterone thấp (thiểu năng sinh dục nam) có thể gây ra bệnh.
Một số loại thuốc có thể dẫn đến chứng phì đại tuyến vú bao gồm:
- Thuốc kháng androgen (flutamide, finasteride và spironolactone) dùng trong điều trị phì đại hoặc ung thư tuyến tiền liệt
- Steroid đồng hóa và androgen điều trị thiếu nội tiết tố, dậy thì muộn và tiêu cơ
- Thuốc điều trị AIDS chứa thành phần tương tự estrogen, chủ yếu Efavirenz (Sustiva)
- Thuốc trầm cảm, kháng sinh, điều trị viêm loét và hóa trị
- Chất điều hòa nhu động dạ dày (metoclopramide)
Ngoài ra, một vài bệnh khác có thể dẫn đến phì đại tuyến vú như:
- Suy sinh dục nam do bệnh lý bao gồm hội chứng Klinefelter hoặc suy tuyến yên làm giảm sản xuất hormone testosteron
- Khối u trong tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên gây bất thường hormone
- Cường giáp làm tăng sản xuất hormone thyroxin thúc đẩy các quá trình chuyển hóa trong cơ thể
- Suy thận được ghi nhận trên hơn 50% trường hợp mắc phì đại tuyến vú
- Suy gan và xơ gan dẫn đến chức năng chuyển hóa của gan hạn chế làm giảm nồng độ testosteron trong cơ thể
- Suy dinh dưỡng khiến nồng độ testosteron giảm tuy nhiên estrogen vẫn giữ nguyên
Các chất kích thích bao gồm rượu bia, ma túy, cần sa và steroid đồng hóa có thể gây bất thường tuyến vú. Người lạm dụng mỹ phẩm có thành phần từ trà và oải hương làm tăng nguy cơ mắc bệnh do chúng chứa lượng nhỏ estrogen.
Chẩn đoán
Chứng phì đại tuyến vú nam giới được chẩn đoán dựa trên các biểu hiện lâm sàng kết hợp tiền sử bệnh trong gia đình. Xét nghiệm nồng độ hormone thông qua mẫu máu và kiểm tra thể chất được chỉ định nhằm hỗ trợ chẩn đoán.
Ngoài ra, phì đại tuyến vú nam giới có thể nhầm lẫn với ung thư vú do đều xuất hiện khối u. Một số xét nghiệm chuyên biệt được thực hiện bao gồm:
- Siêu âm hoặc chụp X-quang phát hiện các bất thường tuyến vú
- Sinh thiết mẫu mô vú nhằm kiểm tra các tế bào ung thư
Điều trị
Phần lớn người mắc phì đại tuyến vú nam giới thường tự khỏi trong vòng 6 tháng đến 2 năm và không cần điều trị. Trường hợp bất thường do sử dụng một số loại thuốc, bệnh nhân có thể cân nhắc ngưng sử dụng hoặc chuyển sang thuốc khác theo chỉ định của bác sĩ.
Một số phương pháp điều trị phì đại tuyến vú khác bao gồm:
- Liệu pháp hormone điều chỉnh mất cân bằng nội tiết tố
- Phẫu thuật loại bỏ mô mỡ thừa giúp giảm kích thước ngực
Phòng ngừa
Một số phương pháp giảm nguy cơ mắc phì đại tuyến vú bao gồm:
- Ngưng sử dụng chất kích thích như steroid đồng hóa, heroin, cần sa và amphetamine
- Hạn chế uống rượu
Trường hợp xuất hiện các triệu chứng bất thường như u vú, đau và tiết dịch núm vú, bệnh nhân cần thăm khám và tham khảo ý kiến bác sĩ.
References
- Cleveland Clinic. Enlarged Male Breast Tissue (Gynecomastia). Retrieved 31 July 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16227-enlarged-male-breast-tissue-gynecomastia
- KidsHealth. Gynecomastia. Retrieved 31 July 2023 from https://kidshealth.org/en/teens/boybrst.html
- Mayo Clinic. Enlarged breasts in men (gynecomastia). Retrieved 31 July 2023 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gynecomastia/symptoms-causes/syc-20351793
- MSD Manuals. Gynecomastia. Retrieved 31 July 2023 from https://www.msdmanuals.com/professional/genitourinary-disorders/male-reproductive-endocrinology-and-related-disorders/gynecomastia#:~:text=Enlargementisusuallytransientbilateral,maybeunilateralorbilateral.
- Radiopaedia. Gynecomastia. Retrieved 31 July 2023 from https://radiopaedia.org/articles/gynaecomastia
- Boston Children's Hospital. Gynecomastia. Retrieved 31 July 2023 from https://www.childrenshospital.org/conditions/gynecomastia
- National Library of Medicine. Gynecomastia: Etiology, Diagnosis, and Treatment. Retrieved 31 July 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279105/