Hội chứng Wolf-Hirschhorn
Hội chứng Wolf-Hirschhorn là một bệnh di truyền tác động đến nhiều bộ phận của cơ thể, các đặc điểm nhận diện chính như người bệnh có vẻ mặt đặc trưng, chậm phát triển và tăng trưởng, khuyết tật trí tuệ và co giật.
Biểu hiện lâm sàng
Hầu hết người bệnh đều có các đặc điểm đặc biệt trên khuôn mặt như sống mũi rộng, dẹp và vầng trán cao. Các đặc điểm này hợp lại được mô tả ngoại hình như "mũ chiến binh Hy Lạp". Hai mắt có khoảng cách rộng và có thể bị lồi ra. Họ có các đặc điểm đặc trưng khác trên khuôn mặt như khoảng cách giữa mũi và môi trên ngắn (hay còn gọi là mũi ngắn), miệng hếch, cằm nhỏ và tai có hình dạng kì lạ, lỗ tai nhỏ hoặc xuất hiện các vạt da dư. Ngoài ra, người bệnh có thể có các đặc điểm trên khuôn mặt không đối xứng và đầu nhỏ bất thường (tật đầu nhỏ).
Những người mắc hội chứng Wolf-Hirschhorn bị chậm phát triển và tăng trưởng. Trước khi sinh ra, họ đã bắt đầu chậm tăng trưởng và khi ở giai đoạn trẻ sơ sinh cũng có xu hướng gặp vấn đề như khó bú và chậm tăng cân (không phát triển được). Họ cũng bị trương lực cơ yếu (giảm trương lực cơ) và cơ bắp kém phát triển. Các vận động như ngồi, đứng và đi cũng bị chậm đáng kể so với trẻ bình thường. Hầu hết trẻ em và người lớn mắc chứng rối loạn này có tầm vóc thấp.
Những người mắc hội chứng Wolf-Hirschhorn bị khuyết tật trí tuệ từ nhẹ đến nặng. So với những người bị khuyết tật trí tuệ khác thì kỹ năng xã hội của họ tốt hơn nhiều trong khi kỹ năng giao tiếp bằng lời nói và ngôn ngữ có xu hướng yếu hơn. Hầu hết trẻ em bị ảnh hưởng bị co giật và có thể điều trị được. Các cơn co giật có xu hướng biến mất theo tuổi tác.
Hội chứng Wolf-Hirschhorn có các đặc điểm khác như da có các thay đổi như xuất hiện các vết đốm hoặc da bị khô, có các bất thường về xương như cột sống cong bất thường (cong vẹo cột sống và chứng vẹo cột sống), xuất hiện các vấn đề về răng miệng như mất răng và hở vòm miệng (hở hàm ếch) hoặc sứt môi trong. Hội chứng Wolf-Hirschhorn cũng có thể gây ra các bất thường về mắt, tim, đường sinh dục và não.
Một biểu hiện bệnh khác được gọi là hội chứng Pitt-Rogers-Danks cũng có các đặc điểm trùng lặp với hội chứng Wolf-Hirschhorn. Các nhà nghiên cứu hiện nhận thấy rằng hai tình trạng bệnh này thực sự là một phần của một hội chứng này nhưng có các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau.
Độ phổ biến
Tỉ lệ hiện mắc hội chứng Wolf-Hirschhorn ước tính khoảng 1/50.000 trong số các ca sinh. Tuy nhiên, con số thực tế có thể cao hơn vì có khả năng một số người bị bệnh này không bao giờ được chẩn đoán.
Hiện vẫn không rõ lý do tại sao hội chứng Wolf-Hirschhorn lại xảy ra ở nữ nhiều gấp đôi nam.
Nguyên nhân
Hội chứng Wolf-Hirschhorn xuất hiện do nhiễm sắc thể số 4 bị mất một đoạn ở vị trí gần cuối trên cánh ngắn 4p. Sự thay đổi trên nhiễm sắc thể này đôi khi được viết là 4p-. Các cá nhân bị bệnh có kích thước đoạn bị mất khác nhau. Các nghiên cứu nhận thấy rằng mất các đoạn vật lớn hơn có xu hướng gây ra các khuyết tật trí tuệ và bất thường về thể chất nghiêm trọng hơn so với việc bị mất đoạn nhỏ hơn.
Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Wolf-Hirschhorn do mất nhiều gen trên cánh ngắn của nhiễm sắc thể số 4. NSD2, LETM1 và MSX1 là những gen bị mất ở những người có các dấu hiệu và triệu chứng điển hình của rối loạn này. Những gen này đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn phát triển ban đầu mặc dù nhiều chức năng cụ thể của chúng vẫn chưa được biết đến. Các nhà nghiên cứu tin rằng việc mất gen NSD2 có liên quan đến nhiều đặc điểm đặc trưng của hội chứng Wolf-Hirschhorm bao gồm cả nét mặt đặc trưng và sự chậm phát triển của người bệnh. Hiện tượng mất gen LETM1 dường như có liên quan đến tình trạng động kinh hoặc các xung điện hoạt động bất thường trong não. Mất gen MSX1 có thể là nguyên nhân gây ra các bất thường về răng miệng và sứt môi hoặc vòm miệng thường thấy đối với những người bị bệnh này.
Các nhà khoa học đang nghiên cứu để xác định các gen khác ở cuối nhánh ngắn của nhiễm sắc thể số 4 có góp phần hình thành các đặc điểm đặc trưng của hội chứng Wolf-Hirschhorn.
Dạng di truyền
Từ 85-90% các trường hợp bị hội chứng Wolf-Hirschhorn không di truyền. Hội chứng này xuất hiện do mất đoạn nhiễm sắc thể xảy ra như một sự kiện ngẫu nhiên (de novo) trong quá trình hình thành các tế bào sinh sản (trứng hoặc tinh trùng) hoặc trong quá trình phát triển phôi sớm. Sự sắp xếp lại nhiễm sắc thể ở mức độ phức tạp hơn cũng có thể xảy ra dưới dạng các de novo có thể giúp giải thích tại sao các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng bệnh này lại thay đổi. Thay đổi nhiễm sắc thể De novo xảy ra ở những người không có tiền sử mắc chứng rối loạn này trong gia đình họ.
Một tỷ lệ nhỏ tất cả những người mắc hội chứng Wolf-Hirschhorn bị rối loạn do bất thường trên nhiễm sắc thể bất thường chẳng hạn như nhiễm sắc thể 4 dạng vòng. Nhiễm sắc thể vòng xảy ra khi một nhiễm sắc thể bị đứt ở hai vị trí và các đầu của các nhánh nhiễm sắc thể hợp nhất với nhau để tạo thành một cấu trúc hình tròn. Trong quá trình này, các gen ở gần đầu mút của nhiễm sắc thể bị mất.
Trong các trường hợp còn lại của hội chứng Wolf-Hirschhorn, người bệnh thừa hưởng một bản sao của nhiễm sắc thể số 4 bị mất một đoạn. Trong những trường hợp này, người bệnh có bố hoặc mẹ mang một một nhiếm sắc thể được hình thành do nhiễm sắc thể giữa nhiễm sắc thể số 4 và một nhiễm sắc thể khác sắp xếp lại. Sự sắp xếp lại này được gọi là sự chuyển vị cân bằng. Không có vật liệu di truyền nào được nhận thêm hoặc mất đi trong quá trình chuyển vị cân bằng vì vậy những thay đổi nhiễm sắc thể này thường không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào. Tuy nhiên thì sự chuyển vị có thể trở nên mất cân bằng khi được truyền sang thế hệ sau. Một số người mắc hội chứng Wolf-Hirschhorn do thừa hưởng sự chuyển vị không cân bằng làm mất các gen gần cuối nhánh ngắn của nhiễm sắc thể số 4. Các gen này bị mất dẫn đến hiện tượng khuyết tật trí tuệ, chậm phát triển và các vấn đề sức khỏe đặc trưng khác của hội chứng này.
Phòng ngừa
Nếu bạn lo lắng về tiền sử gia đình mắc hội chứng Wolf-Hirschhorn hoặc nếu bạn đã có con mắc chứng rối loạn này, hãy cân nhắc nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia tư vấn di truyền để được giúp lập kế hoạch mang thai trong tương lai.
Hiện nay, xét nghiệm sàng lọc không xâm lấn NIPT ihope có thể phát hiện hội chứng Wolf-Hirschhorn, thực hiện sớm từ tuần thai thứ 10 với độ chính xác lên đến 99%. Chỉ cần lấy 5ml máu thai phụ để xét nghiệm nên bảo đảm an toàn cho cả mẹ và con.
Các tên gọi khác
- Hội chứng mất đoạn 4p
- Hội chứng 4p-
- Hội chứng del(4p)
- Monosomy 4p
- WHS
- Monosomy một phần 4p
- Monosomy nhiễm sắc thể 4p
References
- Genetic Testing Information. 4p partial monosomy syndrome. Retrieved February 22, 2021 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C1956097/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. WOLF-HIRSCHHORN SYNDROME; WHS . Retrieved February 22, 2021 from https://omim.org/entry/194190/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Wolf-Hirschhorn syndrome. Retrieved February 22, 2021 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/7896/wolf-hirschhorn-syndrome
- U.S National Library of Medicine. Wolf-Hirschhorn syndrome. Retrieved July 14, 2020 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/wolf-hirschhorn-syndrome/