Rối loạn sử dụng rượu
Người bị rối loạn sử dụng rượu (alcohol use disorder) thường gặp các vấn đề về sức khỏe, xã hội và kinh tế. Họ có thể tự gây nguy hiểm cho bản thân cũng như những người xung quanh bằng các quyết định và hàng vi thiếu kiềm chế như gây hấn, quan hệ không an toàn, lái xe khi say,…
Biểu hiện lâm sàng
Thói quen uống rượu quá mức làm thay đổi tín hiệu hóa học trong não và tăng khả năng chịu đựng. Do đó, người bệnh có xu hướng uống ngày càng nhiều. Qua thời gian dài, bệnh nhân phụ thuộc vào rượu, nếu không được uống, họ có thể biểu hiện các triệu chứng như khó ngủ, khó chịu, bồn chồn, run, đau đầu, buồn nôn, đổ mồ hôi, lo lắng và trầm cảm. Trường hợp nghiêm trọng, người nghiện rượu bị kích động, sốt, co giật và mê sảng.
Nếu tiêu thụ lượng rượu lớn trong thời gian ngắn, họ rơi vào tình trạng say, có thể tiến triển thành ngộ độc rượu. Người bệnh gặp các vấn đề về hô hấp, nhịp tim, nhiệt độ cơ thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm:
- Nôn
- Nghẹt thở
- Lú lẫn
- Thở chậm hoặc không đều
- Da nhợt nhạt
- Co giật
- Nhiệt độ cơ thể thấp
- Nhiễm toan xeton
Người nghiện rượu có thể bị hôn mê, tổn thương não hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Rối loạn sử dụng rượu bao gồm chứng nghiện rượu mãn tính và lạm dụng rượu.
Nghiện rượu mãn tính
Người nghiện rượu mãn tính không thể ngừng uống rượu. Người bệnh thường phát triển các bệnh lý khác, bao gồm xơ gan, viêm tụy, rối loạn chức năng não, bệnh thần kinh, tăng huyết áp, đột quỵ, suy cơ tim, loạn nhịp tim và các vấn đề miễn dịch.
Lạm dụng rượu
Người thường xuyên sử dụng rượu nhưng không bị nghiện, tình trạng này được gọi là lạm dụng rượu. Nếu tình trạng này kéo dài, người uống rượu tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư (ung thư miệng, ung thư vòm họng, ung thư thực quản, ung thư gan và ung thư vú). Phụ nữ mang thai uống rượu khiến thai nhi dễ bị dị tật bẩm sinh, hội chứng rượu bào thai. Trẻ sinh ra gặp các vấn đề về thể chất và hành vi kéo dài suốt đời.
Độ phổ biến
Rối loạn sử dụng rượu là tình trạng phổ biến. Theo Khảo sát quốc gia về sử dụng ma túy và sức khỏe năm 2015, khoảng 16 triệu người Mỹ bị rối loạn sử dụng rượu, trong đó, 8% nam giới trưởng thành, 4% phụ nữ trưởng thành và 2,5% thanh thiếu niên từ 12–17 tuổi.
Mỗi năm, nghiện rượu gây ra 88.000 ca tử vong tại Hoa Kỳ. Con số này bao gồm 1/3 số ca tử vọng do say rượu khi lái xe.
Nguyên nhân
Rối loạn sử dụng rượu do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm yếu tố di truyền, môi trường và lối sống. Các đột biến gen ảnh hưởng đến cơ chế phân hủy rượu của cơ thể làm tăng hoặc giảm nguy cơ rối loạn sử dụng rượu. Đột biến gen dẫn đến triệu chứng da đỏ, buồn nôn, đau đầu và tăng nhịp tim khi uống rượu.
Nguy cơ rối loạn sử dụng rượu liên quan đến đột biến gen ảnh hưởng đến chức năng hệ thần kinh. Chúng tác động đến chất dẫn truyền thần kinh và thụ thể truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh . Người ta chưa xác định được cơ chế đột biến gen ảnh hưởng đến đáp ứng của hệ thần kinh với rượu.
Ảnh: Cơ chế hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh
Nguồn: Designua/Shutterstock.com
Một số yếu tố khác làm tăng nguy cơ rối loạn sử dụng rượu bao gồm:
- Trầm cảm
- Rối loạn tâm thần
- Một số đặc điểm tâm lý như bốc đồng, lòng tự trọng thấp
- Căng thẳng
- Kết bạn với những người lạm dụng rượu
- Môi trường thường xuyên tiếp xúc với rượu
Chẩn đoán
Chẩn đoán lạm dụng sử dụng rượu dựa vào triệu chứng và thói quen sinh hoạt.
Điều trị
Các triệu chứng do lạm dụng rượu gây ra có thể được kiểm soát bằng thuốc hoặc điều trị hành vi.
Thuốc
Ba loại thuốc gồm naltrexone, acamprosate và disulfiram giúp người bệnh ngừng hoặc giảm uống rượu và ngăn ngừa tái phát rối loạn sử dụng rượu. Thuốc được sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với phương pháp điều trị hành vi.
Điều trị hành vi
Các phương pháp điều trị hành vi nhằm thay đổi thói quen sử dụng rượu. Bác sĩ có thể thực hiện liệu pháp can thiệp nhằm củng cố ngắn hạn, tạo động lực, học các kỹ năng đối phó và ngăn ngừa tái nghiện.
Dạng di truyền
Rối loạn sử dụng rượu không có cơ chế di truyền rõ ràng, tuy nhiên nhiều trường hợp có tiền sử gặp vấn đề với rượu hoặc các chất khác. Con của người nghiện rượu có nguy cơ mắc các vấn đề về rượu cao gấp 2–6 lần so với người bình thường. Môi trường sống và thói quen sinh hoạt cũng có thể ảnh hưởng giữa các thành viên trong gia đình.
Phòng ngừa
Một số khuyến cáo nhằm ngăn ngừa nghiện rượu bao gồm:
- Phụ nữ không nên uống nhiều hơn 4 ly/ngày hoặc nhiều hơn 8 ly/tuần
- Nam giới không nên uống nhiều hơn 5 ly/ngày hoặc nhiều hơn 15 ly/tuần
Mỗi ngày không nên dùng quá một ly tiêu chuẩn tương đương với 43 mL rượu (rượu rum, whisky, tequila) hoặc 340 mL bia.
Mỗi người có thể chủ động thay đổi thói quen sinh hoạt, tham gia các hoạt động tập thể lành mạnh, từ đó giúp giảm thiểu nguy cơ lạm dụng rượu.
Các tên gọi khác
- Alcohol addiction
- Alcohol dependence
- Alcoholism
References
- Genetic Testing Information. Alcohol dependence. Retrieved April 11, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0001973/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. ALCOHOL DEPENDENCE. Retrieved April 11, 2023 from https://omim.org/entry/103780
- U.S National Library of Medicine. Alcohol use disorder. Retrieved April 11, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/alcohol-use-disorder/
- Centers for Disease Control and Prevention. Alcohol Use and Your Health. Retrieved April 11, 2023 from https://www.cdc.gov/alcohol/fact-sheets/alcohol-use.htm
- Cleveland Clinic. Alcohol Use Disorder. Retrieved April 11, 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/3909-alcoholism
- Mayo Foundation for Medical Education and Research. Alcohol use disorder. Retrieved April 11, 2023 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/alcohol-use-disorder/symptoms-causes/syc-20369243
- National Health Service. Alcohol misuse. Retrieved April 11, 2023 from https://www.nhs.uk/conditions/alcohol-misuse/
- World Health Organization. Alcohol. Retrieved April 11, 2023 from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/alcohol
- National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Understanding Alcohol Use Disorder. Retrieved April 11, 2023 from https://www.niaaa.nih.gov/publications/brochures-and-fact-sheets/understanding-alcohol-use-disorder