Các hiểu lầm phổ biến về ung thư
Mặc dù không chính xác về mặt khoa học, một số quan niệm phổ biến về cách ung thư bắt đầu và lan tỏa vẫn tồn tại. Những quan niệm sai lầm này có thể mang lại cảm giác lo lắng không cần thiết, thậm chí ảnh hưởng đến quyết định phòng ngừa và điều trị ung thư hiệu quả. Bài viết này cung cấp thông tin mới nhất dựa trên cơ sở khoa học nhằm làm rõ những quan niệm sai lầm phổ biến hiện nay về ung thư.
Ung thư đồng nghĩa với án tử
Tại Hoa Kỳ, tỉ lệ tử vong do ung thư giảm đều đặn từ những năm 1990. Tỉ lệ sống sót sau 5 năm đối với một số bệnh ung thư là 90% hoặc cao hơn như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt và ung thư tuyến giáp. Tỉ lệ sống sót sau 5 năm đối với tất cả các bệnh ung thư hiện nay khoảng 67%.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các tỉ lệ này dựa trên dữ liệu từ nhiều người nên chúng khác nhau giữa từng bệnh nhân. Tiên lượng bệnh ung thư và nguyên nhân trực tiếp gây ra tử vong cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm tốc độ ung thư phát triển chậm hay nhanh, mức độ di căn của ung thư trong cơ thể, phương pháp điều trị, sức khỏe tổng thể và hơn thế nữa.
Ung thư có lây cho người xung quanh?
Phần lớn là không.
Ung thư không phải là bệnh truyền nhiễm, do đó chúng không thể dễ lây lan từ người này sang người khác. Trường hợp duy nhất ung thư có thể lây lan là cấy ghép nội tạng hoặc mô. Một người nhận nội tạng hoặc mô từ người hiến tặng đã từng mắc ung thư trong quá khứ có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư. Tuy nhiên, nguy cơ này cực kỳ thấp với tỉ lệ 2/10.000 ca cấy ghép nội tạng. Do đó, bác sĩ rất hạn chế sử dụng nội tạng hoặc mô từ những người hiến tặng có tiền sử ung thư.
Với một số người, nguyên nhân có thể bắt nguồn từ vài loại virus gây ra ung thư (chẳng hạn như HPV dẫn đến ung thư cổ tử cung hay HBV gây ra ung thư gan) và vi khuẩn (chẳng hạn như HP gây ung thư dạ dày). Mặc dù ung thư không thể lây lan từ người này sang người khác, virus hoặc vi khuẩn gây ra ung thư có thể lây nhiễm sang người xung quanh theo nhiều đường khác nhau.
Chất tạo ngọt nhân tạo có gây ung thư?
Các nhà khoa học đã tiến hành các nghiên cứu về tính an toàn của chất làm ngọt nhân tạo thay thế cho đường bao gồm:
- Saccharin (Sweet ‘N Low®, Sweet Twin®, NectaSweet®)
- Aspartame (Equal®, NutraSweet®)
- Acesulfame kali (Sunett®, Sweet One®)
- Sucralose (Splenda®)
- Neotame
- Cyclamate
Kết quả chưa tìm thấy bằng chứng nào cho thấy những chất tạo ngọt này gây ung thư trên người. Phần lớn các chất làm ngọt nhân tạo được mô tả trên (ngoại trừ cyclamate) đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kì (FDA) cho phép lưu hành.
Đường có làm cho ung thư nặng hơn?
Câu trả lời là không.
Mặc dù nghiên cứu cho thấy tế bào ung thư tiêu thụ nhiều đường (glucose) hơn các tế bào bình thường, chưa có nghiên cứu nào chỉ ra rằng ăn đường sẽ làm cho ung thư tồi tệ hơn hoặc ngừng ăn đường sẽ khiến cho ung thư thu nhỏ hoặc biến mất. Tuy nhiên, bệnh nhân cũng nên lưu ý chế độ ăn nhiều đường có thể làm tăng cân quá mức và béo phì, từ đó sức khỏe người bệnh bị ảnh hưởng cũng như nguy cơ tăng cao với các bệnh lý liên quan đến một số loại ung thư.
Phẫu thuật hoặc sinh thiết khối u khiến ung thư di căn
Tỉ lệ ung thư di căn sang các bộ phận khác của cơ thể sau khi phẫu thuật là cực kì thấp. Theo quy trình tiêu chuẩn, bác sĩ phẫu thuật sử dụng các phương pháp đặc biệt và thực hiện nhiều bước nhằm ngăn chặn tế bào ung thư lây lan trong quá trình sinh thiết hoặc phẫu thuật loại bỏ khối u. Trường hợp phải loại bỏ mô từ nhiều vùng trên cơ thể, họ sẽ sử dụng các công cụ phẫu thuật khác nhau cho từng vùng, do đó xác suất ung thư di căn sau khi thực hiện thủ thuật là rất thấp.
Có sản phẩm thảo dược nào chữa khỏi ung thư không?
Câu trả lời là không.
Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy các liệu pháp thay thế hoặc bổ sung (bao gồm một số loại thảo mộc) có thể hỗ trợ bệnh nhân hạn chế các tác dụng phụ của điều trị ung thư, hiện nay chưa có sản phẩm thảo dược nào được chứng minh có hiệu quả trong điều trị ung thư. Trên thực tế, một số sản phẩm thảo dược có thể gây hại trong quá trình hóa trị hoặc xạ trị do chúng ảnh hưởng đến cơ chế hoạt động của các phương pháp điều trị. Bệnh nhân ung thư nên tham khảo với bác sĩ về bất kì sản phẩm thuốc thay thế và thực phẩm bổ sung đang sử dụng.
Sản phẩm chống mồ hôi hoặc khử mùi có thể gây ung thư vú?
Một số báo cáo đã đề cập đến khả năng những sản phẩm chống mồ hôi hoặc khử mùi chứa các chất có hại (như hợp chất nhôm và paraben) có thể hấp thụ qua da hoặc xâm nhập vào cơ thể qua các vết xước. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu lâm sàng cụ thể chỉ ra rằng những sản phẩm này gây ung thư vú.
Trong gia đình có tiền sử ung thư thì các thành viên khác có nguy cơ mắc ung thư không?
Theo thống kê, khoảng 5–10% trường hợp ung thư do các đột biến có hại được di truyền sang cho thế hệ con cháu. Trong các gia đình có đột biến di truyền gây ung thư, nhiều thành viên trong gia đình thường sẽ khởi phát cùng một loại ung thư. Khoảng 90–95% ung thư còn lại là do các đột biến xảy ra trong suốt cuộc đời của mỗi cá nhân. Các đột biến này là kết quả tự nhiên của quá trình lão hóa và tiếp xúc với các yếu tố môi trường (chẳng hạn như khói thuốc lá và bức xạ).
Thuốc nhuộm tóc làm tăng nguy cơ ung thư
Chưa có bằng chứng khoa học thuyết phục nào cho thấy sử dụng thuốc nhuộm tóc làm tăng nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy thợ làm tóc và thợ cắt tóc thường xuyên tiếp xúc với lượng lớn thuốc nhuộm tóc và các sản phẩm hóa học khác có thể tăng nguy cơ ung thư bàng quang.
Không biết bản thân mắc ung thư sẽ dễ dàng hơn
Mặc dù ung thư là một căn bệnh đáng sợ, bệnh nhân vẫn nên nói chuyện với bác sĩ nhằm tìm kiếm những phương pháp chăm sóc tốt nhất có thể. Chẩn đoán ung thư trong giai đoạn đầu thường tăng cơ hội sống sót cho bệnh nhân, do đó thăm khám bác sĩ và kiểm tra sức khỏe định kì rất quan trọng. Đặc biệt, người dân không nên bỏ qua các triệu chứng hoặc dấu hiệu của ung thư như cảm nhận khối u trong vú hoặc nốt ruồi bất thường.
Các phương pháp chữa trị ung thư đang đứng lại
Người dân thường có suy nghĩ rằng các nghiên cứu tìm ra phương pháp chữa trị ung thư quá tốn kém hoặc chính phủ đang sử dụng bệnh tật nhằm kiểm soát dân số, do đó các phương pháp chữa trị vẫn đứng lại và không có những bước phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, cả hai suy nghĩ này đều không đúng. Cục quản lý thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và các trung tâm ung thư trên khắp thế giới đang liên tục đạt được những tiến bộ trong cuộc chiến chống lại bệnh ung thư. Tuy nhiên, mọi phương pháp điều trị đều phải trải qua những cuộc kiểm tra an toàn nghiêm ngặt nhằm đảm bảo những phương pháp này không có rủi ro nguy hiểm. Quá trình tạo ra thuốc có độ an toàn cao cũng như hiệu quả điều trị tốt thường cần thời gian kiểm duyệt lâu trước khi đưa ra thị trường.
Ung thư là căn bệnh của lối sống hiện đại
Sự thật là ung thư đã tồn tại từ rất lâu trước khi con người phát minh ra các công nghệ hiện đại và tiên tiến. Trên thực tế, các nhà khoa học đã phát hiện xương khủng long mắc bệnh ung thư. Gần đây, xương đùi của tổ tiên loài rùa cách đây 240 triệu năm tuổi cũng được phát hiện mắc ung thư xương. Chính vì vậy, quan điểm cho rằng con người hiện đại là nguyên nhân chính gây ra ung thư là hoàn toàn sai. Thay vào đó, hiện nay nhiều phát minh và liệu pháp đang được nghiên cứu có thể kéo dài tuổi thọ bệnh nhân hơn so với trước đây.
References
- Arizona Oncology. 12 Common Myths About Cancer. Retrieved April 04, 2024 from https://arizonaoncology.com/blog/12-common-myths-about-cancer/
- Mayo Clinic. Cancer causes: Popular myths about the causes of cancer. Retrieved April 04, 2024 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cancer/in-depth/cancer-causes/art-20044714
- National Cancer Institute. Common Cancer Myths and Misconceptions. Retrieved April 04, 2024 from https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/myths
- National Library of Medicine. Debunk the myths: Oncologic misconceptions. Retrieved April 04, 2024 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4001327/
- Singapore Cancer Society. Cancer Myths Debunked. Retrieved April 04, 2024 from https://www.singaporecancersociety.org.sg/learn-about-cancer/cancer-basics/cancer-myths-debunked.html