Hội chứng Costello
Hội chứng Costello là bệnh di truyền hiếm gặp, ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác nhau trên cơ thể. Người mắc bệnh có khuôn mặt đặc trưng (nét mặt thô, môi dày bất thường). Bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường do đột biến gen HRAS.
Ảnh: Bất thường vùng đầu và tay của người mắc hội chứng Costello
Hình A: Hình ảnh lâm sàng của bệnh nhân cho thấy các đặc điểm trên khuôn mặt thô cùng với tai cụp thấp, tóc trên trán, u máu trên lông mày bên phải, sống mũi bị lõm và môi dày bất thường. Hình B và C: Hình ảnh lâm sàng của da dày lên bất thường vùng mu bàn tay. Hình D: Các ngón tay không đều màu. Hình E: U nhú ở gáy.
Nguồn: Science Direct
Biểu hiện lâm sàng
Người mắc hội chứng Costello biểu hiện một số triệu chứng điển hình, bao gồm:
- Khuôn mặt đặc trưng
- Chậm phát triển và thiểu năng trí tuệ
- Nhiều nếp da dư thừa và chảy xệ ở bàn tay, bàn chân
- Bất thường xương
- Khớp linh hoạt bất thường
- Gân Achilles bị thắt chặt
- Yếu cơ
- Cấu trúc não bất thường (dị tật Chiari I)
- Các vấn đề răng miệng và thị lực
Các vấn đề về tim thường gặp, bao gồm:
- Rối loạn nhịp tim
- Dị tật cấu trúc tim
- Bệnh cơ tim phì đại
Trẻ sơ sinh mắc hội chứng Costello có thể lớn hơn mức trung bình khi mới sinh nhưng hầu hết khó bú và chậm lớn hơn những trẻ khác. Người bệnh có tầm vóc thấp và giảm lượng hormone tăng trưởng.
Từ nhỏ, người mắc hội chứng Costello có nguy cơ phát triển một số khối u ung thư và không phải ung thư. Khối u không phải ung thư phổ biến liên quan đến bệnh này là u nhú - những khối u nhỏ giống mụn cơm thường phát triển xung quanh mũi và miệng hoặc gần hậu môn. Khối u ung thư phổ biến liên quan đến hội chứng Costello là u cơ vân, bắt đầu trong mô cơ. Ngoài ra, người bệnh cũng phát triển ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp, một dạng ung thư bàng quang thường thấy ở người lớn tuổi hoặc u nguyên bào thần kinh - khối u phát sinh trong tế bào thần kinh đang phát triển ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Costello gần giống với hội chứng da mặt tim (Cardiofaciocutaneous syndrome - hội chứng CFC) và hội chứng Noonan. Trẻ sơ sinh bị bệnh có thể khó phân biệt ba tình trạng này dựa trên đặc điểm thể chất. Tuy nhiên, có thể phân biệt các bệnh bằng nguyên nhân di truyền và triệu chứng trong các giai đoạn phát triển sau này của trẻ.
Độ phổ biến
Hội chứng Costello là bệnh di truyền hiếm gặp. Bệnh có thể ảnh hưởng từ 200-300 người trên toàn thế giới. Người ta ước tính tỷ lệ hiện mắc hội chứng Costello khoảng từ 1/300.000 đến 1/1,25 triệu người.
Nguyên nhân
Các đột biến gen HRAS gây ra hội chứng Costello. Gen này cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein gọi là H-Ras. Protein H-Ras tham gia kiểm soát quá trình phát triển và phân chia tế bào.
Đột biến gây ra hội chứng Costello dẫn đến sản xuất protein H-Ras bất thường, khiến tế bào phát triển và phân chia liên tục, từ đó phát triển thành khối u ung thư và không phải ung thư. Người ta vẫn chưa biết rõ bằng cách nào đột biến gen HRAS gây ra các đặc điểm khác của hội chứng Costello.
Một số người bệnh có dấu hiệu và triệu chứng như của hội chứng Costello nhưng không mang đột biến gen HRAS. Trường hợp này có thể mắc hội chứng CFC hoặc hội chứng Noonan, gây ra bởi đột biến ở các gen liên quan. Protein được tạo ra từ các gen này tương tác với nhau và với protein H-Ras tham gia vào con đường phát triển và phân chia tế bào. Những tương tác này giải thích tại sao đột biến ở các gen khác nhau có thể gây ra bệnh với dấu hiệu và triệu chứng tương tự nhau.
Chẩn đoán
Chẩn đoán hội chứng Costello thông qua các tiêu chí, bao gồm:
- Khám sức khỏe: Trẻ mắc bệnh thường gặp khó khăn khi bú, khó tăng cân và chậm lớn.
- Tiền sử bệnh
- Xét nghiệm di truyền phân tử xác định đột biến gen HRAS.
Điều trị
Điều trị hội chứng Costello hướng đến triệu chứng cụ thể ở mỗi người bệnh. Vật lý trị liệu áp dụng điều trị chứng lệch vẹo cổ tay, phẫu thuật kéo dài gân Achilles. Loại bỏ u nhú trên mặt bằng đá khô.
Người bệnh có bất thường về tim như bệnh cơ tim phì đại, có thể điều trị bằng một số loại thuốc chẹn beta, thuốc chẹn kênh canxi, thuốc chống loạn nhịp tim, can thiệp phẫu thuật hoặc các biện pháp khác khi cần thiết. Phẫu thuật phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí của bất thường cần giải phẫu, triệu chứng liên quan của chúng.
Dạng di truyền
Hội chứng Costello di truyền kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen đột biến trong mỗi tế bào là đủ để gây ra bệnh này. Hầu hết tất cả các trường hợp đều do đột biến gen mới và xảy ra ở những người không có tiền sử mắc chứng rối loạn này trong gia đình.
Phòng ngừa
Hiện nay chưa có phương pháp phòng ngừa hội chứng Costello. Trong hầu hết các trường hợp, trẻ mắc bệnh do đột biến mới (de novo) xảy ra trong quá trình tạo phôi. Do đó, các cặp vợ chồng trong thời gian mang thai nên chủ động làm xét nghiệm sàng lọc thai NIPT ihope sớm ngay từ tuần thứ 9 để phát hiện hội chứng Costello ở thai nhi.
Các tên gọi khác
- Faciocutaneoskeletal syndrome
- FCS syndrome
References
- Genetic Testing Information. Costello syndrome. Retrieved May 19, 2022 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0587248/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Costello syndrome. Retrieved May 19, 2022 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/1550/costello-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. COSTELLO SYNDROME; CSTLO. Retrieved May 19, 2022 from https://omim.org/entry/218040
- U.S National Library of Medicine. Costello syndrome. Retrieved May 19, 2022 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/costello-syndrome/
- U.S National Library of Medicine. Costello syndrome. Retrieved May 19 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0587248/
- National Organization for Rare Disorders. Costello Syndrome. Retrieved May 19 from https://rarediseases.org/rare-diseases/costello-syndrome/
- National Organization for Rare Disorders. Costello Syndrome. Retrieved May 19 from https://rarediseases.org/gard-rare-disease/costello-syndrome/
- Disease InfoSearch. Costello Syndrome. Retrieved May 19 from https://www.diseaseinfosearch.org/Costello+Syndrome/1942
- Verywellhealth. Costello Syndrome Symptoms and Treatment. Retrieved May 19 from https://www.verywellhealth.com/costello-syndrome-2860896
- Cincinnati Children's. Costello Syndrome Symptoms and Treatment. Retrieved May 19 from https://www.cincinnatichildrens.org/health/c/costello-syndrome