Hội chứng Denys-Drash
Hội chứng Denys-Drash là bệnh di truyền hiếm gặp, bệnh ảnh hưởng đến chức năng thận và cơ quan sinh dục. Tuy nhiên, hiện nay các thông tin về sức khỏe cũng như triệu chứng của bệnh vẫn còn hạn chế và ít được công bố rộng rãi.
Biểu hiện lâm sàng
Hội chứng Denys-Drash thường khởi phát vào những tháng đầu sơ sinh, nên trẻ dễ mắc xơ hóa cầu thận lan tỏa—bệnh do các mô sẹo hình thành khắp cầu thận gây bít tắc lòng mạch máu. Triệu chứng bệnh kéo dài có thể dẫn đến suy thận. Người ta ước tính có khoảng 90% trường hợp mô sẹo phát triển thành ung thư thận dạng hiếm trên một hoặc hai quả thận (được gọi là khối u Wilm).
Ảnh: Cơ chế lọc của thận
Nguồn: Mr. High Sky/Shutterstock.com
Nam giới mắc hội chứng Denys-Drash thường có tuyến sinh dục phát triển bất thường. Cơ quan sinh dục bên ngoài của người bệnh không rõ ràng, khó phân biệt hoặc có hình dáng giống hoàn toàn nữ. Ngoài ra, một số bệnh nhân có tinh hoàn ẩn trong xương chậu, bụng hoặc háng. Do đó, nam giới mắc hội chứng Denys-Drash thường không có khả năng sinh con (vô sinh nam).
Nữ giới mắc hội chứng Denys-Drash vẫn có cơ quan sinh dục bình thường nhưng họ thường gặp các vấn đề về thận. Thông thường, bệnh nhân nữ không mắc tất cả các triệu chứng của bệnh nên được chẩn đoán mắc hội chứng thận hư.
Độ phổ biến
Hội chứng Denys-Drash là bệnh di truyền hiếm gặp nên tỉ lệ mắc bệnh vẫn chưa được thống kê cụ thể. Đến nay, người ta chỉ ghi nhận khoảng 150 trường hợp trong các báo cáo khoa học.
Nguyên nhân
Đột biến gen WT1 gây ra hội chứng Denys-Drash. Gen WT1 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein có vai trò điều hòa hoạt động của các gen khác. Protein WT1 liên kết với một số vùng trên ADN, từ đó nó kiểm soát quá trình biểu hiện của các gen liên quan đến quá trình phát triển của thận và tuyến sinh dục trong giai đoạn thai nhi.
Đột biến gen WT1 dẫn đến phiên bản protein bất thường và không có khả năng gắn lên ADN. Các gen liên quan không được điều hòa khiến thận và cơ quan sinh dục kém phát triển, từ đó gây ra triệu chứng xơ hóa cầu thận lan tỏa và rối loạn phát triển giới tính. Ngoài ra, đột biến gen WT1 còn làm giảm hàm lượng protein WT1 trong cơ thể dẫn đến hình thành khối u Wilm.
Biểu hiện lâm sàng của hội chứng Denys-Drash tương tự như hội chứng Frasier. Cả hai nhóm bệnh này đều do đột biến gen WT1 gây ra, do đó người ta nghi ngờ chúng cùng chung một phổ bệnh.
Chẩn đoán
Hội chứng Denys-Drash có thể được chẩn đoán dựa trên một số phương pháp bao gồm:
- Biểu hiện lâm sàng: nhận diện các triệu chứng đặc trưng của bệnh như bất thường thận và cơ quan sinh dục
- Siêu âm thận: phát hiện hội chứng hư thận khởi phát sớm trên trẻ
- Sinh thiết thận: kiểm tra dấu hiệu bệnh xơ hóa cầu thận lan tỏa
- Chẩn đoán phân biệt: loại trừ bệnh có triệu chứng tương tự như hội chứng WAGR, hội chứng Frasier, hội chứng Meacham, hội chứng thận hư bẩm sinh kiểu Phần Lane, hội chứng thận hư nguyên phát và hội chứng thận hư trẻ em
- Xét nghiệm di truyền: giúp phát hiện chính xác đột biến gen WT1
Điều trị
Hiện nay, vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm hội chứng Denys-Drash. Phần lớn các cách điều trị hướng đến giảm triệu chứng cụ thể của từng bệnh nhân. Một số phương pháp tham khảo bao gồm:
- Sử dụng thuốc kháng corticosteroid hoặc thuốc ức chế miễn dịch nhằm điều trị hội chứng thận hư
- Sử dụng liệu pháp liệu pháp bảo vệ thận, liệu pháp thay thế thận hoặc cấy ghép thận cho bệnh nhân suy thận
- Phẫu thuật cắt bỏ tuyến sinh dục giúp ngăn ngừa hình thành khối u
- Phẫu thuật cắt bỏ thận giúp loại bỏ tế bào ung thư, ngăn ngừa bệnh tái phát
Dạng di truyền
Hội chứng Denys-Drash di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh. Phần lớn người bệnh thừa hưởng đột biến từ cha hoặc mẹ bị ảnh hưởng.
Phòng ngừa
Hội chứng Denys-Drash di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền nhằm đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- DDS
- Drash syndrome
- Nephropathy, Wilms tumor, and genital anomalies
- Wilms tumor and pseudohermaphroditism
References
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0950121/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Denys-Drash syndrome. Retrieved November 23, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/5576/denys-drash-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. DENYS-DRASH SYNDROME; DDS. Retrieved November 23, 2023 from https://omim.org/entry/194080
- Frontiers. Case Report: Denys–Drash Syndrome With WT1 Causative. Variant Presenting as Atypical Hemolytic Uremic Syndrome Retrieved November 23, 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fped.2020.605889/full
- MedlinePlus. Denys-Drash syndrome. Retrieved November 23, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/denys-drash-syndrome/