Hội chứng Frasier
Hội chứng Frasier (Frasier syndrome) là bệnh di truyền hiếm gặp, người bệnh gặp vấn đề với thận và cơ quan sinh dục. Bệnh có thể tiến triển thành suy thận.
Biểu hiện lâm sàng
Triệu chứng đặc trưng của hội chứng Frasier là xơ hóa cầu thận từng đoạn khu trú bắt đầu từ giai đoạn trẻ nhỏ. Trong đó, một số cầu thận thực hiện chức năng lọc chất thải ra khỏi máu xuất hiện mô sẹo. Đến tuổi vị thành niên, người bệnh bị suy thận.
Ảnh: Đơn vị thận
Nephron là đơn vị cấu trúc và chức năng của thận. Nephron gồm 2 phần: cầu thận và ống thận.
Nguồn: U.S National Library of Medicine
Nam giới mắc hội chứng Frasier mang nhiễm sắc thể (46,XY ) bị rối loạn phát triển tuyến sinh dục. Cơ quan sinh dục ngoài trông không rõ là nam hay nữ (cơ quan sinh dục mơ hồ) hoặc cơ quan sinh dục ngoài trông hoàn toàn giống nữ. Các cơ quan sinh sản bên trong chưa phát triển, gọi là tuyến sinh dục sọc. Chúng không hoạt động và tiến triển thành ung thư, vì vậy người bệnh thường được phẫu thuật cắt bỏ sớm. Ngoài ra, hàm lượng hormone nam giảm gây ra các vấn đề sinh sản như vô sinh.
Ảnh: Bộ nhiễm sắc thể bình thường ở nam giới
Nguồn: National Cancer Institute
Nữ giới mắc bệnh có cơ quan sinh dục bình thường, họ chỉ biểu hiện những bất thường về thận. Vì vậy, những trường hợp này được chẩn đoán mắc hội chứng thận hư đơn lẻ.
Ảnh: Cơ quan sinh dục nữ
Nguồn: 2009 Terese Winslow
Độ phổ biến
Hội chứng Frasier hiếm gặp, do đó hiện nay tỷ lệ mắc bệnh vẫn chưa được thống kê cụ thể. Khoảng 50 trường hợp mắc bệnh được báo cáo trong các tài liệu y khoa.
Nguyên nhân
Đột biến gen WT1 gây ra hội chứng Frasier. Gen WT1 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein WT1. Protein này điều hòa các gen khác bằng cách liên kết với một số vùng ADN tương ứng. Protein WT1 tham gia quá trình phát triển của thận và tuyến sinh dục (buồng trứng ở nữ, tinh hoàn ở nam) trước khi sinh.
Đột biến gen WT1 dẫn đến sản xuất phiên bản protein WT1 giảm khả năng kiểm soát hoạt động gen và điều hoà quá trình phát triển của thận và cơ quan sinh sản, từ đó gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Frasier.
Hội chứng Frasier có các đặc điểm tương tự hội chứng Denys-Drash, cũng do đột biến gen WT1 gây ra. Vì hai hội chứng có cùng nguyên nhân di truyền và biểu hiện lầm sàng tương tự nhau nên một số nhà nghiên cứu cho rằng chúng là một phần của phổ chứ không phải hai hội chứng riêng biệt.
Chẩn đoán
Bác sĩ khám lâm sàng và hỏi thông tin về tiền sử bệnh, triệu chứng cụ thể của người bệnh. Dựa vào đó, bác sĩ đề xuất những xét nghiệm chẩn đoán. Xét nghiệm nước tiểu kiểm tra lượng protein, nồng độ protein cao trong nước tiểu là một trong các dấu hiệu của hội chứng Frasier. Xét nghiệm máu kiểm tra chỉ số đường huyết, chức năng thận và hormone nam giới. Kích thước và chức năng thận được kiểm tra thông qua kết quả siêu âm. Trường hợp phát hiện bất thường, người bệnh cần thực hiện sinh thiết thận nhằm xác định mức độ tổn thương của thận. Xét nghiệm di truyền tìm đôt biến gen WT1 gây bệnh.
Chẩn đoán phân biệt
Hội chứng Frasier có triệu chứng tương tự hội chứng Denys-Drash. Tuy nhiên, người mắc hội chứng Frasier không phát triển khối u Wilms như hội chứng Denys-Drash.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng Frasier. Mục tiêu điều trị chủ yếu nhằm duy trì chức năng thận.
Một số phương pháp điều trị hội chứng Frasier bao gồm:
- Dùng thuốc để kiểm soát huyết áp
- Chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế sử dụng các thực phẩm có nồng độ muối cao
- Kiểm soát lượng đường trong máu và nội tiết tố
- Thay thế thận nhân tạo hoặc ghép thận
Dạng di truyền
Hội chứng Frasier di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh.
Phòng ngừa
Hội chứng Frasier di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- FS
References
- Genetic Testing Information. Frasier syndrome. Retrieved March 28, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0950122/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Frasier syndrome. Retrieved March 28, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/2375/frasier-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. FRASIER SYNDROME. Retrieved March 28, 2023 from https://omim.org/entry/136680
- U.S National Library of Medicine. Frasier syndrome. Retrieved March 28, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/frasier-syndrome/
- MalaCards. Frasier syndrome (FS). Retrieved March 28, 2023 from https://www.malacards.org/card/frasier_syndrome
- National Organization for Rare Disorders. Frasier syndrome. Retrieved March 28, 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/fraser-syndrome/
- Orphanet. Frasier syndrome. Retrieved March 28, 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Lng=GB&Expert=347
- National Institute of Health. Frasier Syndrome: A Rare Cause of Refractory Steroid-Resistant Nephrotic Syndrome. Retrieved March 28, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8394468/
- Andrade JG, Guaragna MS, Soardi FC, Guerra-Junior G, Mello MP, Maciel-Guerra AT. Clinical and genetic findings of five patients with WT1-related disorders. Arq Bras Endocrinol Metabol. 2008 Nov;52(8):1236-43. doi: 10.1590/s0004-27302008000800006