Mất thính giác tuổi già
Mất thính lực tuổi già (age-related hearing loss) làm giảm dần khả năng nghe theo tuổi tác. Trong phần lớn trường hợp, người bệnh bị ảnh hưởng cả hai tai, các triệu chứng khởi phát sớm vào giai đoạn 30-40 tuổi.
Biểu hiện lâm sàng
Mất thính lực tuổi già ảnh hưởng đến khả năng nghe âm thanh tần số cao như giọng nói. Người bệnh cảm thấy khó hiểu những gì người khác đang diễn đạt, đặc biệt khi có tiếng ồn xung quanh, ví dụ như tại một bữa tiệc. Tuy nhiên, mất thính lực tiến triển chậm do đó người bệnh không nhận ra khả năng nghe đang suy giảm. Họ có thể tăng âm lượng tivi hoặc nói to hơn mà không biết. Bệnh tiến triển khiến người bệnh khó xác định nơi phát ra tiếng động. Do đó, khả năng giao tiếp của người bệnh hạn chế, họ có thể bị cô lập xã hội, trầm cảm và tự ti.
Một số trường hợp bị ù tai, chóng mặt và các vấn đề về giữ thăng bằng. Người bệnh có thể gặp nguy hiểm do không nghe tiếng chuông báo cháy, còi xe và các âm thanh cảnh báo khác.
Độ phổ biến
Mất thính lực tuổi già thường gặp ở người trên 65 tuổi. Tại Hoa Kỳ, người ta ước tính một phần ba người trên 65 tuổi và một nửa số người trên 85 tuổi bị mất thính lực.
Nguyên nhân
Mất thính lực tuổi già bắt nguồn từ tác động của yếu tố môi trường, thói sinh hoạt và di truyền. Bất thường cấu trúc tai trong, màng nhĩ, xương nhỏ trong tai giữa hoặc đường dẫn truyền thần kinh âm thanh trong não có thể liên quan đến bệnh. Nguyên nhân gây ra các thay đổi bất thường này chưa rõ ràng.
Các biến thể trong nhiều gen liên quan đến khả năng khởi phát mất thính giác, độ tuổi mắc bệnh và mức độ nghiêm trọng. Một số gen nắm vai trò quan trọng đối với cấu trúc hoặc chức năng của tai trong. Những gen khác ảnh hưởng đến quá trình lão hoá và các bệnh liên quan đến tuổi tác khác. Người ta chưa xác định được cơ chế gây bệnh của các gen này.
Đột biến ADN ty thể (mtDNA) thuộc các gen liên quan đến bệnh. Hầu hết ADN được đóng gói trong các nhiễm sắc thể của nhân, ty thể chứa một lượng nhỏ ADN riêng . Ty thể thực hiện chức năng chuyển đổi thức ăn thành năng lượng cung cấp cho tế bào sử dụng. Khi con người già đi, sản phẩm phụ của quá trình sản xuất năng lượng trong ty thể tích tụ gây tổn thương mtDNA khiến các tế bào hoạt động sai chức năng rồi chết. Các tế bào có nhu cầu năng lượng cao, ví dụ như tế bào tai trong quan trọng đối với thính giác, chúng đặc biệt nhạy cảm với tác động của tổn thương mtDNA. Do đó, tổn thương mtDNA có thể dẫn đến mất thính lực.
Ảnh: Cấu tạo tế bào
Nguồn: National Cancer Institue
Ảnh: Cấu trúc của ty thể
Nguồn: Designua/Shutterstock.com
Một số yếu tố nguy cơ góp phần hình thành bệnh bao gồm:
- Thường xuyên tiếp xúc với tiếng ồn lớn trong thời gian dài
- Hút thuốc lá
- Tiếp xúc với kim loại nặng (thủy ngân, chì)
- Một số loại thuốc (kháng sinh, hoá trị) có thể làm hỏng các tế bào tai trong
- Lớn hơn 65 tuổi
- Bệnh tim, tiểu đường
- Thiếu vitamin và khoáng chất
Chẩn đoán
Người bệnh thường đi khám khi xuất hiện những biểu hiện như:
- Khó nghe được tiếng nói, biểu hiện rõ trong môi trường ồn ào hoặc khi có nhiều người nói chuyện cùng lúc
- Cảm giác đang nghe tiếng ồn, tiếng huýt sáo hoặc tiếng lạch cạch
- Khó nghe được các từ phức tạp, như các từ có nghĩa tương tự nhau hoặc các từ có vần giống nhau
- Khó nghe được âm thanh ở tần số cao hơn hoặc thấp hơn
- Cảm giác mất trật tự trong khi nghe một câu chuyện hoặc đối thoại
Bác sĩ sẽ kiểm tra thính giác với các âm thanh ở nhiều tần số khác nhau, dùng ống soi kiểm tra tai xác định tổn thương màng nhĩ, tắc nghẽn ống tai do dị vật hoặc ráy tai bị viêm.
Điều trị
Hiện nay có nhiều phương pháp giúp cải thiện tình trạng mất thính lực tuổi già, bao gồm:
- Thiết bị trợ thính giúp tăng cường âm thanh và giảm tiếng ồn xung quanh
- Thay đổi môi trường giảm bớt tác động của tiếng ồn, tránh những nơi có âm thanh quá lớn, đeo tai nghe giảm tiếng ồn khi cần thiết
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc nhằm tránh các loại thuốc gây hại cho tai
- Phẫu thuật điều chỉnh cấu trúc tai trong trường hợp mất thính lực nặng hoặc các phương pháp điều trị khác không hiệu quả
Dạng di truyền
Mất thính lực tuổi già chưa có kiểu di truyền rõ ràng. Tuy nhiên, nhiều trường hợp có người thân mắc bệnh. Các nghiên cứu cho thấy gia đình có người thân bị mất thính lực tuổi già nghiêm trọng có nguy cơ cao biểu hiện triệu chứng tương tự khi họ già đi. Thực tế khó để biết liệu mất thính lực tuổi già có di truyền trong gia đình hay không vì tình trạng này phổ biến trong dân số nói chung.
Phòng ngừa
Hiện nay chưa có phương pháp phòng ngừa hiệu quả đối với mất thính lực tuổi già. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Mỗi người có thể chủ động phòng ngừa mất thính lực do tiếng ồn từ các nguồn âm thanh có âm lượng lớn như âm thanh loa trong các buổi tiệc, công trình xây dựng, súng, máy cắt cỏ. Ngoài ra, chúng ta có thể bảo vệ tai bằng nút bịt tai khi tiếp xúc với tiếng ồn.
Các tên gọi khác
- Age-related hearing impairment
- Deafness due to old age
- Hearing loss, age-related
- Old-aged sensorineural hearing impairment
- Presbyacusia
- Presbycusis
References
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. AGE-RELATED HEARING IMPAIRMENT 1. Retrieved March 28, 2023 from https://omim.org/entry/612448
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. AGE-RELATED HEARING IMPAIRMENT 2. Retrieved March 28, 2023 from https://omim.org/entry/612976
- U.S National Library of Medicine. Age-related hearing loss. Retrieved March 28, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/age-related-hearing-loss/
- Cleveland Clinic. Age-Related Hearing Loss (Presbycusis). Retrieved March 28, 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/articles/5840-age-related-hearing-loss
- Johns Hopkins Medicine. Age-Related Hearing Loss (Presbycusis). Retrieved March 28, 2023 from https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/presbycusis
- Mayo Foundation for Medical Education and Research. Hearing loss. Retrieved March 28, 2023 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hearing-loss/symptoms-causes/syc-20373072
- National Instituta on Aging. Hearing Loss: A Common Problem for Older Adults. Retrieved March 28, 2023 from https://www.nia.nih.gov/health/hearing-loss-common-problem-older-adults
- National Institute of Deafness and Other Communication Disorders. Age-Related Hearing Loss (Presbycusis). Retrieved March 28, 2023 from https://www.nidcd.nih.gov/health/age-related-hearing-loss
- World Health Organization. Deafness and hearing loss: Age-related hearing loss (presbycusis). Retrieved March 28, 2023 from https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/deafness-and-hearing-loss-age-related-hearing-loss-(presbycusis)