Rụng tóc từng mảng
Rụng tóc từng mảng (alopecia areata) là bệnh phổ biến khiến tóc rụng. Theo tiếng Latinh, “alopecia” có nghĩa là hói đầu và “areata” dùng để chỉ hiện tượng rụng từng mảng của tóc. Mặc dù sức khỏe người bệnh không bị ảnh hưởng nhưng bệnh tác động nghiêm trọng đến đời sống tinh thần của họ. Một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến các vấn đề về tâm lý như trầm cảm, stress hoặc rối loạn cảm xúc do những thay đổi về ngoại hình.
Biểu hiện lâm sàng
Rụng tóc từng mảng khởi phát tại mọi độ tuổi, phổ biến nhất từ giai đoạn trưởng thành. Biểu hiện chung của người bệnh là tóc trên da đầu rụng theo những mảng tròn nhỏ, đường kính bằng đồng xu. Tóc thường rụng trong vài tuần và có thể mọc lại sau đó. Quá trình tóc rụng-mọc không theo chu kỳ nhất định và thời gian khác nhau giữa từng người.
Ngoài ra, một số trường hợp bệnh nhân còn xuất hiện các triệu chứng khác như:
- Rỗ móng tay
- Rụng tóc và lông toàn thân
Ảnh: Rỗ móng tay
Nguồn: National Human Genome Research Institute
Độ phổ biến
Theo thống kê tại Mỹ, tỉ lệ người mắc rụng tóc từng mảng là 1/500–1000 trường hợp. Đây là nhóm bệnh phổ biến thứ hai trong những nhóm bệnh gây rụng tóc. Khả năng mắc bệnh là như nhau giữa nam và nữ.
Nguyên nhân
Hiện nay, người ta chưa tìm ra nguyên nhân gây ra rụng tóc từng mảng. Bệnh được xếp vào nhóm bệnh tự miễn. Hệ miễn dịch bảo vệ cơ thể bằng cách nhận biết và tấn công các tác nhân xâm nhiễm như vi khuẩn hoặc virus. Đối với bệnh tự miễn, hệ miễn dịch không nhận diện được protein của bản thân, nên chúng tự tấn công những tế bào của cơ thể. Trong trường hợp này, hệ miễn dịch nhắm vào nang tóc khiến tóc ngừng phát triển. Tuy nhiên tóc có thể mọc lại sau khi hệ miễn dịch ngừng tấn công.
Đột biến nhiều gen liên quan đến bệnh rụng tóc từng mảng. Những gen này thuộc nhóm phức hợp kháng nguyên bạch cầu người (HLA) . Phức hợp HLA giúp hệ miễn dịch phân biệt tế bào của cơ thể với sinh vật xâm nhập từ bên ngoài như virus và vi khuẩn. Một số đột biến trong gen HLA dẫn đến nang tóc bị tổn thương, từ đó triệu chứng của bệnh khởi phát. Một số gen gây ra tình trạng viêm cũng liên quan đến bệnh rụng tóc từng mảng.
Ngoài ra, yếu tố bên ngoài như căng thẳng kéo dài hoặc chấn thương cũng ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch trong cơ thể. Bên cạnh đó, rụng tóc từng mảng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tự miễn khác và ngược lại.
Những bệnh này bao gồm:
- Bạch biến
- Lupus ban đỏ hệ thống
- Viêm da dị ứng
- Hen suyễn dị ứng
- Bệnh tuyến giáp tự miễn như Hashimoto và Graves
Ảnh: Cấu tạo nang tóc
Nguồn: 2008 Terese Winslow LLC for the National Cancer Institute
Ảnh: Phức hợp HLA
Nguồn: U.S. National Library of Medicine.
Chẩn đoán
Rụng tóc từng mảng được chẩn đoán dựa trên triệu chứng kết hợp với xét nghiệm nhằm xác định bệnh nhân có mắc bệnh tự miễn hay không.
Các xét nghiệm có thể được thực hiện để chẩn đoán bệnh tự miễn dịch bao gồm:
Xét nghiêm ANA
Xét nghiệm kiểm tra sự hiện diện của kháng thể kháng nhân trong máu. Kháng thể này có chức năng tấn công vào tế bào khỏe mạnh của cơ thể. Do đó, nếu phát hiện được chúng trong cơ thể nghĩa là người đó có khả năng mắc bệnh tự miễn.
Công thức máu toàn phần (CBC)
Xét nghiệm đo kích thước, số lượng và mức độ trưởng thành của các tế bào máu trong một thể tích máu cụ thể. Hai xét nghiệm quan trọng là WBC (đo số lượng tế bào bạch cầu hiện có) và hematocrit (đo số lượng tế bào hồng cầu hiện có).
Protein phản ứng C (CRP)
Xét nghiệm đo lượng protein được tạo ra trong gan khi có tình trạng viêm nghiêm trọng trong cơ thể.
Tốc độ lắng hồng cầu (ESR)
Xét nghiệm đo tốc độ tế bào hồng cầu rơi xuống đáy ống nghiệm. Nếu tốc độ lắng của tế bào nhanh hơn bình thường, cho thấy cơ thể đang bị viêm.
Xét nghiệm bổ thể
Xét nghiệm đo số lượng của các protein bổ thể trong máu.
Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Chụp cộng hưởng từ sử dụng kết hợp nam châm lớn, tần số vô tuyến và máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết về các cơ quan, xương và mô của cơ thể.
Siêu âm
Sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể.
Điều trị
Điều trị rụng tóc từng mảng dựa trên mức độ nghiêm trọng của từng trường hợp. Bác sĩ thường xem xét các yếu tố như tuổi tác, mức độ và vị trí rụng tóc để đưa ra liệu pháp phù hợp cho từng bệnh nhân. Trường hợp nhẹ, tóc có thể tự mọc lai nên người bệnh không cần chữa trị.
Đối với trẻ em dưới 10 tuổi, phương pháp điều trị bao gồm:
- Bôi corticosteroid một ngày hai lần
- Sử dụng minoxidil
Người lớn có thể sử dụng các loại thuốc như:
- Corticosteroid (tiêm hoặc bôi)
- Anthralin
- Methotrexate
- Thuốc ức chế JAK
Dạng di truyền
Người ta chưa xác định được cơ chế di truyền của rụng tóc từng mảng do bệnh chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố kết hợp với nhau như di truyền và môi trường. Bệnh có xu hướng di truyền trong gia đình, do đó, trong gia đình có người bị rụng tóc từng mảng sẽ làm tăng nguy mắc bệnh của những thành viên còn lại. Họ cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh tự miễn khác.
Phòng ngừa
Hiện nay chưa có phương pháp phòng ngừa bệnh rụng tóc từng mảng. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Bên cạnh đó, chúng ta cần duy trì lối sống tích cực như ngủ đủ giấc, có chế độ ăn uống lành mạnh nhằm hạn chế thừa cân, béo phì và tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại.
Các tên gọi khác
- AA
- Alopecia circumscripta
References
- Genetic Testing Information. Alopecia universalis. Retrieved 21 August 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0263505/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Alopecia areata. Retrieved 21 August 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/5782/alopecia-areata
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. ALOPECIA AREATA 1; AA1. Retrieved 21 August 2023 from https://omim.org/entry/104000
- U.S National Library of Medicine. Alopecia areata. Retrieved 21 August 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/alopecia-areata/
- Cleveland Clinic. Alopecia Areata. Retrieved 21 August 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12423-alopecia-areata
- Frontiers. Oxidative stress and alopecia areata. Retrieved 21 August 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmed.2023.1181572/full
- Mayo Clinic. hair loss Retrieved 21 August 2023 from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hair-loss/diagnosis-treatment/drc-20372932
- MSD Manuals. Alopecia Areata. Retrieved 21 August 2023 from https://www.msdmanuals.com/home/skin-disorders/hair-disorders/alopecia-areata
- National Institute of Health. Treatment of Alopecia Areata With Tofacitinib. Retrieved 21 August 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5817614/