Bệnh Dowling-Degos
Người mắc bệnh Dowling-Degos (Dowling-Degos disease) bị tăng sắc tố tại các vùng nếp gấp và nhăn trên cơ thể. Chúng có thể gây đau hoặc khiến người bệnh cảm thấy tự ti nhưng không ảnh hưởng đến những vấn đề sức khỏe khác.
Biểu hiện lâm sàng
Sắc tố da bất thường xuất hiện tại nách và vùng bẹn, sau đó lan sang khuỷu tay, phía sau đầu gối và dưới bầu ngực. Trường hợp ít phổ biến hơn biểu hiện tăng sắc tố da trên cổ, cổ tay, mu bàn tay, mặt, da đầu, cơ quan sinh dục ngoài.
Người mắc bệnh Dowling-Degos nổi các đốm đen trên mặt và lưng giống mụn đầu đen, mụn đỏ quanh miệng giống mụn trứng cá hoặc sẹo rỗ trên mặt. Tuy nhiên, họ không có tiền sử bị mụn. Bệnh nhân phát triển u nang chân tóc, gồm các túi nang chứa đầy chất lỏng trên da đầu. Trường hợp hiếm gặp, người bệnh có các mảng da có màu sáng bất thường (giảm sắc tố da). Một số trường hợp bị ngứa hoặc nóng rát trên da. Chúng được kích thích bởi tia UV, đổ mồ hôi hoặc ma sát.
Thay đổi sắc tố da thường khởi phát từ giai đoạn trẻ nhỏ hoặc thiếu niên. Một số người chỉ biểu hiện các dấu hiệu của bệnh khi trưởng thành. Theo thời gian, các vùng da sẫm màu có xu hướng tăng số lượng. Ngoài ra, bệnh Galli-Galli (Galli-Galli disease) có những triệu chứng tương tự bệnh Dowling-Degos. Người bệnh bị bong nước lớp biểu bì da và niêm mạc gây ra hiện tượng ly gai (acantholysis).
Độ phổ biến
Bệnh Dowling-Degos hiếm gặp, do đó hiện nay tỷ lệ mắc bệnh vẫn chưa được thống kê cụ thể.
Nguyên nhân
Phần lớn trường hợp mắc bệnh Dowling-Degos có nguyên nhân do đột biến gen KRT5, POFUT1 hoặc POGLUT1.
Gen KRT5 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein keratin 5, được sản xuất trong tế bào sừng thuộc lớp biểu bì. Keratin 5 là thành phần của sợi trung gian keratin. Những sợi này tập hợp thành mạng lưới liên kết các tế bào sừng và neo giữ lớp biểu bì với lớp da bên dưới. Người ta cho rằng keratin 5 tham gia vận chuyển melanosome - bào quan tổng hợp sắc tố trong tế bào hắc tố. Quá trình vận chuyển melanosome từ tế bào hắc tố vào tế bào sừng ảnh hưởng đến màu da.
Gen POFUT1 và POGLUT1 cung cấp hướng dẫn tạo ra protein bổ sung các phân tử đường vào thụ thể Notch. Thụ thể Notch thuộc một họ protein nằm trong đường tín hiệu hướng dẫn mô phát triển trước sinh và trong suốt cuộc đời. Protein thụ thể khớp với protein phối tử theo cơ chế chìa khoá và ổ khoá. Khi được bổ sung phân tử đường, thụ thể Notch thay đổi hình dạng để liên kết với phối tử, từ đó nó kích hoạt đường truyền tín hiệu. Trong tế bào da, tín hiệu Notch duy trì tế bào tiền thân phát triển thành tế bào hắc tố, điều hoà tương tác giữa tế bào hắc tố và tế bào sừng.
Đột biến gen KRT5 làm giảm sản protein keratin 5, từ đó ngăn cản quá trình hình thành sợi trung gian keratin. Do đó, cấu trúc lớp biểu bì thay đổi dẫn đến các loại tổn thương da. Ngoài ra, quá trình vận chuyển melanosome từ tế bào hắc tố vào tế bào sừng bị gián đoạn gây ra các bất thường về sắc tố da của bệnh Dowling-Degos.
Đột biến gen POFUT1 hoặc POGLUT1 tạo ra phiên ản protein giảm chức năng hoặc không hoạt động, chúng mất khả năng bổ sung phân tử đường giúp thụ thể Notch liên kết với phối tử. Do đó đường tín hiệu Notch bị gián đoạn. Tín hiệu Notch ảnh hưởng đến nhiều hệ thống cơ thể, tuy nhiên bệnh Dowling-Degos chỉ biểu hiện các triệu chứng liên quan đến da.
Một số trường hợp mắc bệnh chưa xác định được đột biến gen cụ thể.
Chẩn đoán
Bệnh được chẩn đoán dựa vào những đốm da tại các nếp gấp trên cơ thể. Trường hợp nghi ngờ mắc bệnh nên thực hiện các xét nghiệm như nội soi, sinh thiết da, xét nghiệm di truyền tìm đột biến gen gây bệnh. Từ đó, bác sĩ có thể xác nhận và loại trừ các bệnh da liễu khác có triệu chứng tương tự.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn bệnh Dowling-Degos. Tuy nhiên, một số liệu pháp cho thấy hiệu quả và giảm triệu chứng của bệnh bao gồm:
- Các loại thuốc bôi steroid giảm viêm và ngứa
- Thuốc immunomodulator (tacrolimus, pimecrolimus) kiểm soát viêm và tăng cường miễn dịch
- Sử dụng ánh sáng laser có thể làm giảm độ sậm màu của các đốm và mụn thịt
- Tẩy da bằng laser giảm bớt sắc tố trên da, tuy nhiên không hiệu quả đối với các vùng da nhạy cảm
- Phẫu thuật loại bỏ các đốm và mụn thịt
Ngoài ra, người bệnh nên chăm sóc da hàng ngày bằng cách sử dụng kem dưỡng và tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Dạng di truyền
Bệnh Dowling-Degos di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh.
Phòng ngừa
Bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- Dark dot disease
- DDD
- Dowling-Degos-Kitamura disease
- Reticular pigment anomaly of flexures
- Reticular pigmented anomaly of flexures
References
- Genetic Testing Information. Dowling-Degos disease 1. Retrieved April 18, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C4552092/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Dowling-Degos disease. Retrieved April 18, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/9775/dowling-degos-disease
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. DOWLING-DEGOS DISEASE 1. Retrieved April 18, 2023 from https://omim.org/entry/179850
- U.S National Library of Medicine. Dowling-Degos disease. Retrieved April 18, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/dowling-degos-disease/
- DermNet NZ. Dowling-Degos disease. Retrieved April 18, 2023 from https://dermnetnz.org/topics/dowling-degos-disease
- National Institute of Health. Dowling Degos Disease. Retrieved April 18, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK531470/
- National Organization for Rare Disorders. Dowling-Degos disease. Retrieved April 18, 2023 from https://rarediseases.org/gard-rare-disease/dowling-degos-disease/
- Orphanet. Dowling Degos disease. Retrieved April 18, 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=79145
- Basmanav FB, Oprisoreanu AM, Pasternack SM, Thiele H, Fritz G, Wenzel J, Grosser L, Wehner M, Wolf S, Fagerberg C, Bygum A, Altmuller J, Rutten A, Parmentier L, El Shabrawi-Caelen L, Hafner C, Nurnberg P, Kruse R, Schoch S, Hanneken S, Betz RC. Mutations in POGLUT1, encoding protein O-glucosyltransferase 1, cause autosomal-dominant Dowling-Degos disease. Am J Hum Genet. 2014 Jan 2;94(1):135-43. doi: 10.1016/j.ajhg.2013.12.003
- Betz RC, Planko L, Eigelshoven S, Hanneken S, Pasternack SM, Bussow H, Van Den Bogaert K, Wenzel J, Braun-Falco M, Rutten A, Rogers MA, Ruzicka T, Nothen MM, Magin TM, Kruse R. Loss-of-function mutations in the keratin 5 gene lead to Dowling-Degos disease. Am J Hum Genet. 2006 Mar;78(3):510-9. doi: 10.1086/500850