Hội chứng Kabuki
Hội chứng Kabuki là bệnh di truyền ảnh hưởng đến nhiều bộ phận cơ thể. Người bệnh có khuôn mặt dị biệt như cách trang điểm trong các sân khấu Kabuki truyền thống của Nhật Bản.
Biểu hiện lâm sàng
Một số bất thường trên khuôn mặt do hội chứng Kabuki gây ra bao gồm:
- Lông mày rậm và cong
- Lông mi dài bất thường
- Khe mi mắt dài
- Đầu mũi to, phẳng
Ảnh: Lông mi dài
Nguồn: Elements of Morphology, National Human Genome Research Institute
Người mắc hội chứng thường chậm phát triển và thiểu năng trí tuệ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Họ cũng có thể khởi phát các cơn co giật, mắt không nhìn về cùng một hướng,rung giật nhãn cầu, tật đầu nhỏ hoặc yếu cơ.
Ngoài ra, một số biểu hiện khác của hội chứng bao gồm:
- Tầm vóc thấp bé
- Cong vẹo cột sống
- Ngón út ngắn bất thường
- Các vấn đề về khớp hông và gối
- Hở hàm ếch
- Vòm miệng cao
Ảnh: Cột sống bình thường và cột sống bị vẹo.
Nguồn: U.S. National Library of Medicine
Một số trường hợp mắc bệnh có dấu vân tay bất thường và xuất hiện đệm thịt trên các đầu ngón tay. Những lớp đệm này gọi là đệm ngón tay thai nhi vì chúng chủ yếu xuất hiện trong giai đoạn bào thai và sẽ mất đi trước khi sinh. Trẻ mắc hội chứng có thể phát triển các vấn đề về hành vi bao gồm tăng động, rối loạn lo âu, rối loạn giấc ngủ và chứng tự kỷ.
Các vấn đề về sức khỏe khác do hội chứng Kabuki gây ra đã được ghi nhận bao gồm bất thường tim, viêm tai giữa, mất thính lực và dậy thì sớm.
Độ phổ biến
Người ta ước tính tỷ lệ mắc hội chứng Kabuki khoảng 1/32.000 trẻ sơ sinh trên toàn thế giới.
Nguyên nhân
Đột biến gen KMT2D (còn gọi là MLL2) hoặc gen KDM6A gây ra hội chứng Kabuki. Gen KMT2D cung cấp hướng dẫn tạo ra enzyme methyltransferase 2D đặc-hiệu-lysine (lysine-specific methyltransferase 2D). Đột biến này gây ra 55–80% các trường hợp mắc bệnh. Enzyme methyltransferase 2D đặc-hiệu-lysine hoạt động như một histone methyltransferase. Histone methyltransferase là enzyme chỉnh sửa protein histone. Histone là các protein cấu trúc liên kết với ADN và tạo nên hình dạng cho nhiễm sắc thể. Bằng cách thêm một nhóm methyl vào histone (quá trình methyl hóa), histone methyltransferase có thể kiểm soát hoạt động của một số gen. Methyltransferase 2D đặc-hiệu-lysine dường như kích hoạt một số gen quan trọng cho quá trình phát triển.
Khoảng 2–6% trường hợp mắc hội chứng do đột biến gen KDM6A gây ra. Gen này cung cấp hướng dẫn tạo ra enzyme demethylase 6A đặc-hiệu-lysine. Ngược lại với enzyme histone methyltransferase, histone demethylase loại bỏ một nhóm methyl (demethyl hóa) ra khỏi protein histone. Tuy nhiên, enzyme này vẫn điều hòa biểu hiện một số gen quan trọng trong quá trình phát triển.
Đột biến gen KMT2D và KDM6A khiến các enzyme tương ứng mất chức năng, do đó quá trình methyl hóa và demethyl hóa bị gián đoạn. Các gen quan trọng không được kiểm soát gây ra những bất thường của hội chứng Kabuki.
Một số trường hợp mắc bệnh không có đột biến KMT2D hoặc KDM6A đã được ghi nhận. Nguyên nhân của những trường hợp này chưa được xác định rõ.
Chẩn đoán
Hội chứng Kabuki được chẩn đoán dựa trên những biểu hiện bao gồm khuôn mặt dị biệt, thiểu năng trí tuệ và các bất thường về xương khớp thông qua khám sức khỏe tổng quát. Bác sĩ có thể tiến hành xét nghiệm di truyền nhằm phát hiện các đột biến gen liên quan.
Trường hợp mắc bệnh không do đột biến gen KMT2D và KDM6A, một số xét nghiệm máu bổ sung được chỉ định nhằm loại trừ các nguyên nhân gây bệnh khác.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng Kabuki. Các liệu pháp giúp giảm nhẹ các triệu chứng nhằm cải thiện chất lượng đời sống bệnh nhân.
Một số phương pháp điều trị có thể được sử dụng bao gồm:
- Các liệu pháp điều trị chứng rối loạn phổ tự kỷ và các vấn đề về giác quan
- Vật lý trị liệu kết hợp chế độ giáo dục, nghề nghiệp đặc biệt
- Máy trợ thính, thuốc chống co giật
- Đặt ống thông dạ dày hỗ trợ trẻ khó ăn
- Đối với vẹo cột sống, dị tật tim, hở hàm ếch cần phải phẫu thuật
Dạng di truyền
Hội chứng Kabuki do đột biến gen KMT2D di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Vì vậy, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh.
Bệnh xảy ra do đột biến gen KDM6A di truyền theo kiểu trội liên kết với nhiễm sắc thể giới tính X. Một bản sao của gen bị đột biến trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh. Một đặc điểm của di truyền liên kết nhiễm sắc thể giới tính X là người cha không thể truyền bệnh cho con trai. Nam giới mắc hội chứng thường có biểu hiện lâm sàng nghiêm trọng hơn nữ giới mắc bệnh.
Phần lớn các trường hợp mắc hội chứng do đột biến mới (denovo). Họ thường không có tiền sử bệnh trong gia đình. Một số ít trường hợp thừa hưởng gen gây bệnh từ cha mẹ mắc hội chứng.
Phòng ngừa
Trường hợp bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Trường hợp bệnh có cơ chế di truyền liên kết X phức tạp nên khó phát hiện ở những người phụ nữ mang gen bệnh cho đến khi sinh con. Để chủ động phòng ngừa, người mẹ nên làm xét nghiệm sàng lọc gen lặn để chủ động cho tương lai của con. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- Kabuki make-up syndrome
- Kabuki makeup syndrome
- KMS
- Niikawa-Kuroki syndrome
References
- Genetic Testing Information. Kabuki syndrome 1. Retrieved 15 June 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/CN030661/?_ga=2.27803960.546406511.1686539465-1635318420.1684225451
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Kabuki syndrome. Retrieved 15 June 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/6810/kabuki-syndrome/
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. KABUKI SYNDROME 1; KABUK1. Retrieved 15 June 2023 from https://omim.org/entry/147920
- U.S National Library of Medicine. Kabuki syndrome. Retrieved 15 June 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/kabuki-syndrome/
- Cleveland Clinic. Kabuki Syndrome. Retrieved 15 June 2023 from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24095-kabuki-syndrome
- MalaCards. Kabuki Syndrome 2 (KABUK2). Retrieved 15 June 2023 from https://www.malacards.org/card/kabuki_syndrome_2
- National Organization for Rare Disorders. Kabuki Syndrome. Retrieved 15 June 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/kabuki-syndrome/
- Orphanet. Kabuki syndrome. Retrieved 15 June 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?Lng=GB&Expert=2322
- Radiopaedia. Kabuki syndrome. Retrieved 15 June 2023 from https://radiopaedia.org/articles/kabuki-syndrome