Hội chứng Coffin-Siris
Hội chứng Coffin-Siris (Coffin-Siris syndrome) ảnh hưởng đến nhiều hệ thống của cơ thể và đặc điểm khuôn mặt khác biệt. Mỗi người bệnh biểu hiện triệu chứng khác nhau. Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn, các liệu pháp chủ yếu làm giảm triệu chứng nhằm cải thiện cuộc sống của người bệnh.
Biểu hiện lâm sàng
Phần lớn người bệnh bị thiểu năng trí tuệ từ nhẹ đến nặng hoặc chậm phát triển các kỹ năng nói và vận động (ngồi, đi). Các đầu ngón tay hoặc ngón chân kém phát triển hoặc giảm sản. Những bất thường này thường thấy tại ngón tay hoặc ngón chân thứ năm.
Ngoài ra, người bệnh có các đặc điểm trên khuôn mặt được mô tả là thô, bao gồm mũi rộng, sống mũi tẹt, miệng rộng, môi dày, lông mày và lông mi dày. Cơ thể phát triển nhiều lông nhưng ít tóc. Một số trường hợp mắc tật đầu nhỏ .
Ảnh: Dị tật đầu nhỏ
Nguồn: Elements of Morphology, National Human Genome Research Institute
Trẻ sơ sinh và trẻ em mắc bệnh bị nhiễm trùng đường hô hấp thường xuyên, khó bú và chậm phát triển.
Các dấu hiệu và triệu chứng khác có thể gặp như:
- Tầm vóc thấp
- Yếu cơ
- Lỏng khớp
- Bất thường về mắt, não, tim và thận
Độ phổ biến
Hội chứng Coffin-Siris hiếm gặp. Khoảng 200 trường hợp đã được báo cáo trong các tài liệu y khoa. Trong đó, tỷ lệ mắc bệnh của nữ giới cao hơn nam giới.
Nguyên nhân
Hội chứng Coffin-Siris gây ra bởi đột biến một trong số các gen, bao gồm ARID1A, ARID1B, SMARCA4, SMARCB1, SMARCE1 hoặc SOX11. Trong đó, đột biến gen ARID1B gây ra phần lớn trường hợp mắc bệnh. Một số trường hợp mắc bệnh nhưng vẫn chưa xác định được nguyên nhân di truyền.
Các gen trên tham gia điều hòa biểu hiện của các gen khác. Gen ARID1A, ARID1B, SMARCA4, SMARCB1 và SMARCE1 cung cấp hướng dẫn tạo ra các tiểu đơn vị đơn lẻ của một số phức hợp protein SWI/SNF khác nhau. Các phức hợp SWI/SNF điều chỉnh biểu hiện gen bằng quá trình tái cấu trúc nhiễm sắc thể. Nhiễm sắc thể là tập hợp chuỗi dài chứa các các gen mang thông tin di truyền (ADN), chúng được hình thành từ chất nhiễm sắc cuộn chặt quanh những protein được gọi là histone. Cấu trúc của chất nhiễm sắc thay đổi nhằm điều chỉnh độ chặt của các vùng ADN được đóng gói, từ đó điều hòa biểu hiện gen trong quá trình phát triển. ADN đóng gói chặt chẽ có mức biểu hiện gen thấp hơn so với ADN đóng gói lỏng.
Thông qua khả năng điều chỉnh hoạt động gen bằng cách chỉnh sửa chất nhiễm sắc, các phức hợp SWI/SNF tham gia vào nhiều quá trình, bao gồm sửa chữa ADN hư hỏng, sao chép ADN, kiểm soát sự tăng trưởng, phân chia và trưởng thành của tế bào.
Mặc dù chưa rõ biến thể nào trong gen ARID1A, ARID1B, SMARCA4, SMARCB1 hoặc SMARCE1 ảnh hưởng thế nào đến phức hợp SWI/SNF, người ta cho rằng chúng dẫn đến tái tạo chất nhiễm sắc bất thường. Quá trình này xáo trộn làm thay đổi hoạt động của nhiều gen và phá vỡ một số chu trình tế bào, điều này có thể giải thích các dấu hiệu và triệu chứng đa dạng của hội chứng Coffin-Siris.
Nghiên cứu cho thấy gen SOX11 (một gen khác có liên quan đến hội chứng Coffin-Siris) là một trong nhiều gen được điều chỉnh bởi phức hợp SWI/SNF. Protein được tạo ra từ gen này hoạt động như một yếu tố phiên mã, nó liên kết với một số vùng ADN nhằm kiểm soát hoạt động của các gen tương ứng. Những gen khác liên quan đến các trường hợp hiếm gặp của hội chứng Coffin-Siris cũng cung cấp hướng dẫn để tạo ra protein hoạt động như yếu tố phiên mã.
Protein SOX11 đặc biệt quan trọng với sự phát triển của não và biệt hóa của các tế bào thần kinh (neuron). Các biến thể gen SOX11 làm gián đoạn khả năng kiểm soát hoạt động gen của protein SOX11, được cho là làm thay đổi sự phát triển của não, tế bào thần kinh và có thể là các mô khác, dẫn đến thiểu năng trí tuệ cũng như các dấu hiệu và triệu chứng khác của hội chứng Coffin-Siris.
Chẩn đoán
Hiện nay vẫn chưa có tiêu chuẩn lâm sàng hỗ trợ chẩn đoán. Hầu hết, bác sĩ dựa trên biểu hiện cụ thể của người bệnh và kết hợp xét nghiệm di truyền tìm đột biến gen gây bệnh.
Điều trị
Hiện nay chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn hội chứng Coffin-Siris. Phần lớn các liệu pháp can thiệp nhằm hỗ trợ làm giảm triệu chứng và cải thiện cuộc sống của người bệnh. Trẻ sơ sinh mắc bệnh cần được chú ý chế độ dinh dưỡng nhằm đảm bảo trẻ phát triển bình thường và giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Dạng di truyền
Hội chứng Coffin-Siris di truyền theo kiểu trội trên nhiễm sắc thể thường. Do đó, một bản sao của gen trong mỗi tế bào đủ để gây ra bệnh. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp mắc bệnh xảy ra từ các biến thể mới (de novo) trong gen trong quá trình phát triển phôi sớm.
Phòng ngừa
Bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, nếu cha hoặc mẹ mắc bệnh, con sinh ra sẽ có 50% khả năng di truyền bệnh. Do đó, để bảo đảm 100% khả năng con không bị bệnh, cha mẹ có thể chọn phương pháp thụ tinh nhân tạo IVF và sàng lọc phôi PGS/PGD. Các thành viên trong gia đình nên khám sức khỏe và tầm soát bệnh định kỳ nếu có thành viên mắc bệnh. Các cặp vợ chồng trước khi mang thai cần tư vấn và xét nghiệm di truyền đảm bảo sinh con khỏe mạnh.
Các tên gọi khác
- CSS
- Dwarfism-onychodysplasia
- Fifth digit syndrome
- Mental retardation with hypoplastic fifth fingernails and toenails
- Short stature-onychodysplasia
References
- Genetic Testing Information. Coffin-Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/gtr/conditions/C0265338/
- Genetic and Rare Diseases Information Center. Coffin-Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/6124/coffin-siris-syndrome
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. COFFIN-SIRIS SYNDROME 1. Retrieved March 18, 2023 from https://omim.org/entry/135900
- U.S National Library of Medicine. Coffin-Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://medlineplus.gov/genetics/condition/coffin-siris-syndrome/
- Children's Hospital of Philadelphia. Coffin-Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://www.chop.edu/stories/coffin-siris-syndrome-julia-s-story
- Frontiers. Language Impairments in Individuals With Coffin-Siris Syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnins.2021.802583/full
- National Institute of Health. Coffin-Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/6124/coffin-siris-syndrome/
- National Organization for Rare Disorders. Coffin Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://rarediseases.org/rare-diseases/coffin-siris-syndrome/
- Orphanet. Coffin Siris syndrome. Retrieved March 18, 2023 from https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=en&Expert=1465